Hoe dealen we wél met migratie?

De scheepsramp voor de Griekse kust, waarbij vorige week honderden mensen om het leven kwamen, is het dodelijkste ongeluk op de Middellandse Zee in jaren. Dit is de zoveelste scheepsramp als gevolg van Europees migratiebeleid. Zo vinden er vele illegale pushbacks van migranten plaats door het Europees grensagentschap FRONTEX en door de Zuid-Europese landen zelf. Ook wordt er veel gesproken over ‘deals’ met omstreden regimes. Zo creëert ‘Fort Europa’ een situatie waarin mensen op de vlucht sterven. Het kan en moet anders, want door deze inhumane praktijken worden mensen die hun thuisland verlaten gedecimeerd tot slechts een nummertje. Maar wat zijn mogelijke stappen tot verandering?

De effectiviteit van deals

Eén van de bekendste migratiedeals is de zogenoemde Turkijedeal die 27 Europese lidstaten, waaronder Nederland, sloten met de Turkse regering. De deal stelde het volgende: “Voor elke teruggenomen persoon door Turkije zou Europa een Syrische vluchteling naar de EU laten overkomen.” Op papier leek het een effectieve oplossing voor de toenemende migratie, echter kwam van dit alles weinig terecht. Het gevolg hiervan was dat duizenden mensen vast kwamen te zitten in Griekenland onder erbarmelijke omstandigheden in afwachting van het asielbesluit. Daarbij was Turkije als veilig land beschouwen vrij discutabel. Onder andere Amnesty heeft flinke kritiek geuit op deze deal en riep op om zulke deals in de toekomst te voorkomen.

Veel Afrikaanse migranten maken via Tunesië de oversteek naar Europa. Om hier iets aan te doen wil de EU ook hier een migratiedeal sluiten. In ruil voor betere grensbewaking en een strengere aanpak van mensenmokkelaars in Tunesië biedt de EU 100 miljoen. Verder krijgt het land nog eens 900 miljoen aan financiële steun. Blijkbaar heeft de EU niet geleerd van de deal met Turkije want ook deze deal zal de hoeveelheid mensen die de oversteek naar Europa wagen niet verminderen. Migranten zullen weer opzoek gaan naar nieuwe gevaarlijke en illegale routes wat uiteindelijk voor nog veel meer dodelijke ongelukken zoals die aan de Griekse kust zal zorgen.

Maar wat dan wel?

Dit soort deals lijken dus niet het middel te zijn om te komen tot een duurzaam migratiebeleid, maar wat dan wel? Allereerst is het hiervoor belangrijk om te begrijpen wat de redenen zijn voor mensen om te vetrekken. Een deel vlucht om zichzelf in veiligheid te brengen omdat deze niet gegarandeerd kan worden in eigen land. Aan deze mensen hebben wij een verplichting om ze op te vangen en in veiligheid te brengen. Zolang het conflict in eigen land heerst zal deze stroom niet afnemen.

Een ander deel vertrekt echter uit eigen land om andere uiteenlopende redenen, welke vaak te maken hebben met het gebrek aan kansen die er zijn in eigen land. Zo is er in veel Afrikaanse landen bijvoorbeeld een groot verschil in de opleiding die jongeren volgen en  de daadwerkelijke behoeftes die er zijn op de arbeidsmarkt. Investeren in lokale Afrikaanse universiteiten zou een migratieafname kunnen betekenen. We moeten echter niet vergeten dat Europese arbeidsmarkt altijd opzoek is naar economische migranten. In plaats van geforceerd te proberen om deze mensen in hun eigen land te houden zou het op de lange termijn veel effectiever zijn om legale migratiewegen te verbeteren. Dit zou illegale migratie en alle dodelijke ongelukken die daarbij komen kijken ook drastisch kunnen verminderen. De vaardigheden die deze mensen op doen tijdens hun studie en werk in ons land kunnen zij later weer gebruiken in hun land van herkomst.

Daarnaast moet onze relatie met Afrika een partnerschap worden op basis van gelijkwaardigheid. Een gelijkwaardige relatie met Afrika betekent ook dat we de inwoners van Afrika niet wegzetten in het publieke debat als opportunistische gelukszoekers, maar als mensen die gelijk zijn aan ons, die hier opvang verdienen, en ook mensen met arbeidskracht, potentieel, expertise en ideeën voor innovatie en verandering.

Een eerlijke oplossing

Migratie is iets van alle tijden en ook in de toekomst zullen grote groepen mensen hun eigen land verlaten, op zoek naar veiligheid of een beter leven. Het sluiten van deals met lugubere regimes die mensenrechten niet hoog in het vaandel hebben staan biedt geen duurzame oplossing. Uiteindelijk zullen mensen nog steeds de gevaarlijke oversteek blijven maken met meer nieuwe doden tot gevolg. Als verdediger van mensenrechten zou de EU dit niet moeten accepteren. Alleen door Afrika te zien als gelijkwaardige partner en door te zoeken naar oplossingen die wel duurzaam zijn, zoals investeren in legale migratieroutes en inzetten op circulaire migratie kunnen we komen tot eerlijke oplossingen.

Meer lezen over migratie? Lees ons onderzoek over migratie hier. En kijk hier het Politiek Café over Tunesië terug met onder andere Kati Piri.