NL 
EN 
Dit artikel is eerder verschenen in de Volkskrant
Het referendum aanstaande zondag is een historisch moment voor Macedonië zelf maar een positieve uitkomst biedt ook hoop voor democratische krachten in Zuidoost- en Oost-Europa, die steeds vaker gebukt gaan onder autoritaire regimes, stelt Danijel Tadic, Zuidoost-Europadeskundige van de Foundation Max van der Stoel.
Het afgelopen jaar onderging Macedonië een extreme make-over: van een repressief corrupt regime en slechte relaties met de buurlanden naar een democratisch bestuur dat hervormingen doorvoert om de rechtsstaat te beschermen en mediavrijheid te waarborgen. De nieuwe regering van de pro-Europese premier Zoran Zaev sloot overeenkomsten met Griekenland en Bulgarije om de weg vrij te maken voor Euro-Atlantische integratie.
Zondag volgt een historische test voor democratie en de nieuwe regering als Macedonië door middel van een referendum gaat stemmen over de overeenkomst met Griekenland. De officiële naam van het land Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië (VJRM) zou veranderen in Republiek Noord-Macedonië.
Identiteit
De naamkwestie heeft de wenkbrauwen van menig buitenstaander doen fronsen: Griekenland blokkeert sinds 2004 de EU-integratie van Macedonië omdat het land een claim zou kunnen leggen op de noordelijke Griekse provincie die dezelfde naam draagt. De kern van het probleem ligt echter niet in de technische naam van het land en de onwaarschijnlijke territoriale claims, maar in hoe de taal en de inwoners genoemd worden en daarmee de basis van de identiteit van Macedoniërs. ‘Wij waren, zijn en zullen altijd Macedoniërs blijven’, riep premier Zaev de menigte toe op een campagnebijeenkomst. In de overeenkomst met Griekenland is vastgelegd dat de taal Macedonisch zal blijven heten en de inwoners Macedoniërs/burgers van Republiek Noord-Macedonië.
Tegen de autoritaire trends in
In 2016 kreeg Macedonië haar zogeheten kleurenrevolutie, nadat gelekte audio-opnames over de corruptie in de regeringstop leidden tot massale straatprotesten. Onder westerse druk werden vervroegde verkiezingen uitgeschreven en vormde Zaev een coalitie met Albanese partijen. De verwachtingen van de nieuwe regering waren torenhoog maar voorlopig weet de ploeg van Zaev die waar te maken. Het minimumloon werd verhoogd, vriendschappen met de buurlanden gesloten, democratische instituties versterkt en een politieke cultuur van openheid en transparantie geïntroduceerd.
Met het uitschrijven van een referendum zet Zaev zijn korte politieke loopbaan en de ingeslagen koers op het spel. De peilingen wijzen uit dat ongeveer 60 procent vóór de naamsverandering zal stemmen maar het is de vraag of de benodigde 50 procent opkomst zal worden behaald. Merkel en andere westerse leiders hebben de afgelopen weken Skopje bezocht om Zaev te steunen en de opkomst te bevorderen. De minister van Defensie van de Verenigde Staten James Mattis zei tijdens zijn bezoek geen twijfel te hebben dat Rusland groepen steunt die het referendum willen tegenwerken om zo Navo-lidmaatschap van Macedonië tegen te houden. In de campagne heeft de Macedonische regering het referendum terecht geframed als een keuze tussen een beter toekomstperspectief onder Navo- en EU-paraplu versus een toekomst in het verleden met nationalisme en repressie.
Het referendum is een historisch moment voor Macedonië zelf, maar een positieve uitkomst biedt ook hoop voor democratische krachten in Zuidoost- en Oost-Europa die steeds vaker gebukt gaan onder autoritaire regimes.
Photo: Flickr
