NL 
EN 
Op 21 maart kwamen we samen in Pakhuis de Zwijger voor een avond die de situatie in de Democratische Republiek Congo centraal stelde. Het was een avond die zich kenmerkte door betrokkenheid en de behoefte om gezamenlijk stil te staan bij een conflict dat te lang onder de radar is gebleven. Terwijl de wereld buiten zijn gang ging, kwamen mensen binnen om te luisteren, zich te informeren en de urgentie van de situatie in de DRC te erkennen. Dit conflict krijgt vaak weinig en slechts eenzijdig aandacht in de media, wat de complexiteit van het conflict niet in beeld brengt. Eindelijk staat het conflict in DRC op de politieke agenda van de Tweede Kamer. De avond draaide om het zichtbaar maken van de crisis en de noodzaak tot actie. De avond werd geopend door Kido Koenig, die als moderator het politiek café leidde. Gedurende de avond doken we dieper in de vele lagen van dit complexe conflict.
Met de aangrijpende titel “Ze hebben mijn broertje vermoord” deelde Magendane zijn persoonlijke verhaal. Vorige maand verloor hij zijn broer in de DRC. Voor velen in Nederland blijft het conflict in Congo een abstract begrip, Magendane slaagde erin het conflict een gezicht te geven. Congoleze diaspora proberen verbinding te creëren tussen hier en daar. De grondstoffen uit Congo, die we dagelijks gebruiken in technologie, verbinden ons direct met het conflict.
Magendane stelde dat het tijd is voor verandering, nu er in Nederland eindelijk wordt gesproken over Congo mét Congolezen. Zijn verhaal was geen abstracte herinnering, maar een oproep om het conflict te erkennen en de diaspora een stem te geven. “Congo is geen verre oorlog,” zei hij. “Het is een strijd die ook ons raakt.”
Na de opening van Kiza Magendane startte het eerste panel van het politiek café met twee andere deelnemers: Nynke Douma en Ewing Amadi Salumu. Douma, landenvertegenwoordiger voor de DRC bij VNG Internationaal, woont al vier jaar in Goma en werkt sinds 2003 in de Kivus. Salumu, journalist en mensenrechtenactivist, heeft ervaring bij Radio Okapi, Search For Common Ground en Centre Lokole-DRC. Samen met moderator Kido Koenig gaven ze een beeld van de dramatische situatie in de DRC, waarin de bevolking dagelijks wordt geconfronteerd met geweld en onzekerheid. De grondoorzaken van het conflict worden vaak niet goed weergegeven door de media. Het conflict wordt vaak gepresenteerd als een grondstoffenconflict of een etnisch conflict, maar hierdoor worden de interne factoren en de complexiteit van het conflict niet volledig doorzien.
Tijdens de discussie kwamen ook oplossingen aan bod, zowel op individueel als collectief niveau. “Bezoek avonden zoals deze,” werd geadviseerd. “Congo heeft aandacht nodig. Bewustwording is de eerste stap naar verandering.” Congo heeft aandacht nodig en door deze gesprekken te voeren, kunnen we bijdragen aan meer bewustwording. Op nationaal niveau moet er gewerkt worden aan verschillende processen van dialoog, waarbij niet alleen de hoog-politieke gesprekken tussen DRC en Rwanda centraal staan, maar vooral de betrokkenheid van de gemiddelde Congolees, die al 30 jaar in dit conflict leeft. Cruciaal is dat er naar de interne factoren wordt gekeken en dat het bestuur in Congo versterkt wordt, met focus op lange termijn oplossingen. Een sterke overheid in Congo en duurzame oplossingen zijn cruciaal.
Op internationaal niveau werd benadrukt dat Congo altijd in dienst staat van de internationale consument. Andere landen profiteren van de chaos in het land. “Te lang is er gefocust op tijdelijke vrede, zonder gerechtigheid,” werd gezegd. “Nederland kan hierin een leidende rol spelen.” De avond eindigde met een krachtige oproep: “Laat de Congolezen niet langer aan hun lot over.”
In het tweede panel werd de focus gelegd op wat de politiek kan doen om het conflict in de Democratische Republiek Congo aan te pakken. Een van de belangrijkste voorstellen was het verbeteren van de handelsrelaties. Er moet nu ingezet worden op eerlijke en duurzame handelsrelaties die bijdragen aan de stabiliteit en welvaart in Congo. Het werd benadrukt dat Europa met zijn groene ambities niet dezelfde fouten mag maken als in het verleden, toen de focus te veel lag op korte termijn winst in plaats van op echte rechtvaardigheid en structurele oplossingen. De internationale gemeenschap moet zich richten op langdurige, duurzame oplossingen die zowel de ecologische als sociale rechten van de betrokken landen respecteren.
Een andere belangrijke aanpak die werd besproken, is het behandelen van Rwanda op dezelfde manier als Rusland. Het werd gesteld dat als Rwanda eerder dezelfde internationale druk had ontvangen, de situatie wellicht veel eerder tot een einde was gekomen. Er werd opnieuw gesproken over de kracht van de Congolese diaspora, die zich nu steeds meer verbindt op internationaal niveau. Het is van essentieel belang dat de overheden in het Westen zich samen met de diaspora hard maken voor het oplossen van het conflict in Congo zodat ook de stem van Congolezen wordt vertegenwoordigd. Daarnaast werd benadrukt dat we elkaar als mensen moeten blijven behandelen, want elke keer dat we dat niet doen, verliezen we een stukje van onze menselijkheid. Er werd opgeroepen tot een gezamenlijke inzet om het leed te stoppen en de gezichten achter de verhalen te vinden. Dit zou als vertrekpunt kunnen dienen met een sterke veroordeling van het onrecht en daadwerkelijke bescherming van de internationale rechtsorde.
Ook het publiek leverde waardevolle input tijdens het politiek café, met kritische vragen en mooie aanvullingen die het gesprek verder verdiepten. Deze interactie was een welkome aanvulling op de discussie. Na het café was er tijd voor een borrel, waar de gesprekken voortgezet werden en het publiek de kans kreeg om met de sprekers in gesprek te gaan. Nu verschuift de focus naar het commissiedebat van vanavond, waarin we gaan zien hoe de Tweede Kamer zal reageren op dit conflict. De tijd is gekomen voor rechtvaardigheid voor de Congolezen. De internationale gemeenschap kan niet langer wegkijken.
In het tweede panel lag de focus op wat de politiek kan doen om de crisis in de DRC aan te pakken. Een van de voorstellen was het verbeteren van eerlijke en duurzame handelsrelaties, die bijdragen aan stabiliteit en welvaart in Congo. Europa moet vermijden dezelfde fouten te maken als in het verleden, waarbij korte-termijnwinst belangrijker werd geacht dan rechtvaardigheid en structurele oplossingen. De nadruk moet liggen op langetermijnoplossingen, met respect voor ecologische en sociale rechten.
Een ander belangrijk punt was de internationale benadering van Rwanda. Er werd betoogd dat Rwanda op dezelfde manier behandeld moet worden als Rusland: met sancties en internationale druk. Volgens de sprekers had dit de situatie mogelijk eerder kunnen de-escaleren.
De rol van de Congolese diaspora werd opnieuw belicht: zij spelen een cruciale rol in het onder de aandacht brengen van het conflict en het mobiliseren van steun. Overheden in het Westen moeten samen met de diaspora werken aan structurele oplossingen, zodat Congolese stemmen worden gehoord. “Elke keer dat we nalaten elkaar als mensen te behandelen, verliezen we een stukje van onze menselijkheid,” werd gesteld door Mpanzu Bamenga.
De panelleden riepen op tot concrete actie om het leed te stoppen en de mensen achter de verhalen zichtbaar te maken. Ze benadrukten dat een krachtig statement tegen het onrecht nodig is, gekoppeld aan actieve bescherming van de internationale rechtsorde.
Ook het publiek droeg bij met scherpe vragen en waardevolle inzichten, wat de discussie verder verrijkte. Na afloop van het politiek café gingen de gesprekken informeel verder tijdens de borrel.
Het commissiedebat 25 maart
Gisteravond vond het commissiedebat plaats over de oorlogen in de Democratische Republiek Congo (DRC) en Sudan. Het debat trok veel Kamerleden. Sarah Dobbe benadrukte dat de conflicten in DRC en Sudan op dezelfde manier behandeld zouden moeten worden als andere conflicten wereldwijd.
Leden waren kritisch over de dubbele houding van Europa en Nederland. Daniëlle Hirsch (GroenLinks-PvdA) merkte op: “Effectief werken aan de grondoorzaken van conflicten betekent dat we moeten stoppen met de ene hand hulp te geven, terwijl we met de andere hand, door onze handelswijze, deze conflicten in stand houden.” Een grote meerderheid pleitte voor maatregelen zoals meer sancties tegen Rwanda, langdurige noodhulp en het behoud van het, recent door minister Klever aangekondigd stop gezette, Grote Meren-programma. Desondanks bleven substantiële toezeggingen van Minister Klever uit.
Dit debat benadrukt des te meer het belang voor de diaspora en Nederlandse burgers om deze urgente crises op de politieke agenda te blijven zetten. Het is tijd voor rechtvaardigheid voor DRC en Sudan.
