NL 
EN 
Overstromingen in Oost-Afrika, de 25e UN Climate Change Conference (COP25), de presentatie van de European Green Deal in het Europees Parlement en Gretha Thunberg verkozen tot Time Person of the Year. Klimaatverandering was ‘hot’ deze maand. Wij praten je bij over wat er de laatste weken is gebeurd!
COP25
Tussen 2 en 13 december vond in Madrid COP25 plaats. Vier jaar na het Klimaatakkoord van Parijs (2015), moeten de belangrijkste doelstellingen nog verder uitgewerkt worden. Na heel lang vergaderen kwamen de afgevaardigden pas op 15 december tot een slotakkoord. In de woorden van Bas Eickhout, delegatieleider namens het Europees Parlement, is dit akkoord niets anders dan “teleurstellend”. Concrete afspraken zijn nog steeds niet gemaakt, maar landen gaan voor de volgende COP, november 2020 in Glasgow, hun klimaatdoelstellingen voor 2030 zoveel mogelijk aanscherpen. “Het gat tussen wat de wetenschap ons vertelt te doen en wat politici tot nu toe leveren op klimaattoppen is enorm”, aldus Eickhout.
Commissie presenteert de Green Deal
In diezelfde periode, op woensdag 11 december, presenteerde de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, in het Europees Parlement de plannen van de Commissie om in 2050 als Europa klimaatneutraal te zijn. De European Green Deal moet dit realiseren. Vanaf nu moeten alle Europese besluiten en wetten in het teken staan van de ambitie om klimaatneutraal te worden. Dit vereist actie in alle sectoren van de economie en zal dus onder andere de landbouw, energie, industrie, transport en handelssector raken.
Tijdens de presentatie van de Green Deal werd er ook aandacht besteed aan het kostenplaatje. Om van Europa een klimaatneutraal continent te maken, is zo’n 260 miljard euro nodig, wat een kwart van de Europese begroting is. Veel geld, maar zoals eerste vicevoorzitter Timmermans ook zei tijdens de Den Uyl-lezing op 2 december, zijn de kosten van niets doen even groot. Timmermans verwacht dat een deel van deze rekening via de CO2-rechten betaald kan worden en daarnaast zal de Europese Investeringsbank (EIB) een grote rol spelen in het klimaatplan.
Europese Raad over de Green Deal
Op 12 en 13 december vond de Europese Raad plaats, waarbij regeringsleiders van de EU-lidstaten bijeen kwamen om te praten over de European Green Deal. Het duurde lang, maar uiteindelijk zijn de regeringsleiders het met elkaar eens geworden. Vooral Polen, Hongarije en Tsjechië leken dwars te liggen, omdat zij er niet van overtuigd waren mee te kunnen met de lidstaten die al schonere industrieën hadden.
Hongarije en Tsjechië zijn na lang overlegd te hebben wel boord gegaan omdat hun eis, de steun voor nucleaire energie, na flinke discussie toch is goedgekeurd. Regeringsleiders zeiden toe kernenergie te erkennen als optie om C02 terug te dringen.
Polen zit in een uitzonderingspositie en doet als enige land (nog) niet mee, maar volgens Von der Leyen verandert dit niks aan het tijdschema. Polen draait voor 80% op bruin- en steenkool en eiste daarom meer financiële steun vanuit de EU voor de bouw van kerncentrales en voor de transitie naar een schonere en duurzamere industrie. Hierover werden de EU-regeringsleiders het nog niet volledig eens en dus krijgt het vooralsnog een uitzonderingspositie. Deze discussies laten wel zien dat voor een goed klimaatbeleid het nodig is om passende alternatieven te kunnen bieden, zeker voor mensen die door de klimaattransitie dreigen hun baan te verliezen.
Wat is de Green Deal nu precies?
De Green Deal is een soort roadmap waarin staat welke maatregelen genomen moeten worden voor het omvormen van Europa tot klimaatneutraal continent. Klimaatneutraal betekent dat de volledige uitstoot van broeikasgassen wordt gecompenseerd, waardoor de uitstoot niet bijdraagt aan klimaatverandering. De netto uitstoot van de EU zal dan dus nul zijn. Hiervoor wil de Commissie de huidige doelstelling van 40% minder uitstoot verscherpen naar minstens 50% en het liefst 55%.
In maart 2020 presenteert de commissie haar klimaatwet, waarmee ook het Europese Parlement en de regeringsleiders van de EU-lidstaten moeten instemmen.
De komende jaren zullen de plannen van de Green Deal verder uitgewerkt worden. De Commissie heeft vijftig stappen opgesteld om het doel in 2050 te halen waarbij alle sectoren betrokken zijn. Zo wil de Europese Commissie in 2025 één miljoen laadpalen, die nodig zijn voor twaalf miljoen auto’s met lage of geen uitstoot. Daarnaast hebben de bossen onderhoud nodig en er moeten veel nieuwe bomen worden geplant. Dat deze concrete plannen nodig zijn benadrukte Timmermans tijdens de Den Uyl-lezing. “We moeten ook maatregelen nemen die rechtstreeks mensen aanspreken. Voor onze klimaatplannen is globaal steun, maar niet specifiek. Zodra het specifiek wordt, kan de steun verdampen. Je zult het moeten koppelen aan maatregelen waarvan mensen zien dat het in hun directe persoonlijke voordeel is.”
Climate justice
Tijdens de Den Uyl-lezing voegde Timmermans, onder luid gelach, nog een zesde K toe aan de vijf K’s die de oorsprong zouden vormen van de sociaaldemocratische strijdbeweging. Naast koning, kapitaal, kroeg, krijgsmacht en kerk, moet ook ‘klimaatverandering’ erbij komen. Dit omdat klimaatverandering, net als de andere K’s, even onrechtvaardig uitpakt. Het raakt de meest kwetsbare groepen. Zij worden vooral blootgesteld aan schadelijke gevolgen van de klimaatverandering en de aantasting van het milieu. De Green Deal, waar Timmermans verantwoordelijk voor is, stelt dat geen enkel individu of regio achter mag blijven bij deze grote transitie. Het is een nieuwe groeistrategie die moet leiden tot een rechtvaardige en welvarende samenleving. Het verbeteren van het welzijn van mensen staat voorop en dit betekent niet enkel een schoon milieu, maar gaat ook over mensen die in vervuilde fabrieken of steenkolenmijnen werken. Het Just Transition Fund zal er daarnaast voor moeten zorgen dat niemand achterblijft.
Afrika
Timmermans benadrukte tijdens de Den Uyl-lezing ook dat we wereldwijd actief moeten zijn en speciale aandacht moeten hebben voor de landen in Afrika. “Als de vooruitzichten voor Afrika ongunstig zijn dan zullen mensen daar met hun voeten stemmen en dat zijn migratiestromen die hele grote invloed op ons en andere regio’s kunnen hebben.” Ook tijdens COP25 vroegen de afgevaardigden van Afrikaanse landen om erkenning van de specifieke behoeften en bijzondere omstandigheden van Afrika. Met ons onderzoek, Climate Justice: African perspectives, zullen wij als FMS hier ook een bijdrage aan gaan leveren.
Foto: PvdA
