NL 
EN 
Collega-Kamerleden Luc Stultiens (GL-PvdA, links) en Jimme Nordkamp (GL-PvdA, rechts) in gesprek, bron: John Beckmann/Orange Pictures
In deze serie, ‘Vrede & Defensie’, spreekt de FMS met experts over wat een progressief verhaal over defensie inhoudt en welke afwegingen daarin gemaakt moeten worden. Wij doen dit door in gesprek te gaan met verschillende organisaties die zich bezighouden met defensie, oorlog en geweld en hier een progressieve kijk op bieden In deel 2 van deze serie, sprak de FMS met Jimme Nordkamp, Tweede Kamerlid voor GroenLinks-PvdA en woordvoerder op het gebied van defensie. Onder meer op het gebied van de steun aan Oekraïne is GL-PvdA zeer actief. Nordkamp heeft in december bijvoorbeeld nog samen met Volt een amendement ingediend om de steun aan Oekraïne te verhogen, wat uiteindelijk niet door de Kamer kwam. Maar wat zijn precies de plannen van de partij op het gebied van de Nederlandse defensie?
Lees hier deel 1 van de serie ‘Vrede & Defensie’.
Een betrouwbare partner op defensie
Nordkamp vertelt dat GroenLinks-PvdA een heel duidelijke visie op de Nederlandse defensie heeft, waarbij de dreigingen in de wereld erkend worden, maar niet alle oplossingen bij de krijgsmacht worden gezocht. Nordkamp: “Defensie is een enorm belangrijk sluitstuk van de vredespolitiek, maar hier geen speerpunt van.” GroenLinks-PvdA erkent dus de noodzaak van de krijgsmacht, maar benadrukt ook de rol van andere maatregelen die de vrede bevorderen. Nordkamp vindt het bijvoorbeeld erg opmerkelijk dat het huidige kabinet op de diplomatie en ontwikkelingssamenwerking bezuinigt, terwijl dit juist ook belangrijke pijlers zijn voor de vredespolitiek. Als we enkel en alleen in de krijgsmacht investeren, krijgen we volgens hem een soort “we-zien-elkaar-wel-in-de-loopgraven-beleid.”
Voor GroenLinks-PvdA heeft het Nederlandse defensiebeleid vooral een plek in een overkoepelend Europees defensiebeleid. Het is daarom enorm belangrijk dat wij een betrouwbare partner zijn op het gebied van defensie in Europa en de NAVO. Volgens Nordkamp moeten we daarom ook zeker voldoen aan de 2% NAVO-norm en de defensie-uitgaven opschalen. Dit is deel van het versterken van de Europese defensie. Wij moeten echter niet lukraak materialen gaan aanschaffen, zonder dit Europees af te stemmen. Het is juist heel belangrijk dat alle landen binnen de EU zich specialiseren op de gebieden waar hun krachten liggen.
Defensie is geen verdienmodel
Naast het feit dat de Nederlandse defensie deel moet zijn van een Europese strategie, benadrukt Nordkamp dat we de economische regie over defensie moeten behouden. Nordkamp: “Als je veel private investeerders toelaat, wat doet dit dan met de publieke opinie over defensie?” Rijke investeerders kunnen zichzelf dan immers verrijken met behulp van ons belastinggeld. Dit is natuurlijk niet de bedoeling en ook nog eens heel schadelijk voor het imago van defensie. Om deze reden is meer openheid nodig: “Er gaat nu veel publiek geld naar defensie, maar je moet dan ook kunnen vertellen waar het precies allemaal heen gaat en wat er met het geld gebeurt.” Ondanks dat de nood hoog is, moeten we volgens Nordkamp dus niet alle regels maar versoepelen – integendeel zelfs.
Nordkamp heeft de afgelopen tijd dan ook enkele voorstellen gedaan om de regels rondom defensie-uitgaven te verscherpen. Zo heeft hij een motie ingediend om duidelijkheid te krijgen over de gemaakte winsten in de defensie-industrie, zodat private winsten niet onevenredig door ons belastinggeld worden gesubsidieerd. In een andere motie, ingediend met de SP, vraagt hij om de inkoop van defensiematerieel aan het internationaal recht te toetsen, zodat wij geen wapens kopen van partijen die mensenrechten schenden. Beide moties zijn uiteindelijk niet door de Kamer gekomen. Volgens Nordkamp is het echter heel schadelijk voor het vertrouwen dat mensen in defensie hebben als het niet eens duidelijk is waar ons belastinggeld naartoe gaat en wie daar allemaal van profiteert. Nordkamp: “Het is gewoon deel van goed leiderschap om hier inzichtelijkheid in te geven.”
Een integrale en kritische benadering
Een ander probleem, volgens Nordkamp, is dat ons defensiebeleid nu vooral een reactie op de agressie van Rusland is, maar hier niet zozeer een langetermijnvisie aan ten grondslag ligt. Dit is natuurlijk geen goede basis voor ons defensiebeleid. Nordkamp: “Een genuanceerde toekomstvisie op defensie opbouwen is lastig omdat je tot op zekere hoogte gegijzeld wordt door de actualiteit.” De Russische inval in Oekraïne heeft dan ook tot een grote opschaling van de defensie-uitgaven geleid, maar het is de vraag of dit ook deel is van een overkoepelende strategie: “Het mag niet zo zijn dat we investeren in de buitenkant van het huis, maar het fundament laten rotten.” Nordkamp pleit om deze reden voor een integrale benadering van defensie, waarbij we militair kunnen reageren als dat nodig is, maar ook met behulp van diplomatie en de internationale rechtsorde conflicten kunnen voorkomen en beslechten.
Hiernaast is het ook belangrijk dat wij kritisch kunnen blijven op het defensiebeleid. Dit betekent niet dat je het belang van de investeringen ontkent, maar dat je zorgen en vragen hebt over deze uitgaven, zoals de vraag wie hier precies aan verdient. Dit is ook heel logisch, aangezien het om dodelijke wapens en enorme bedragen gaat. Nordkamp vertelt echter dat het erg moeilijk is om nu een open discussie te hebben over defensie, aangezien elke vorm van twijfel of kritiek meteen wordt weggezet als naïviteit. Dit is erg problematisch. Het is namelijk niet wenselijk dat mensen het defensiebeleid gewoon moeten ‘slikken’. Nordkamp: “We willen absoluut niet dat mensen hier gaan applaudisseren als er een tank langskomt.” Zonder nuance kunnen mensen enkel kiezen of ze voor of tegen het defensiebeleid zijn. Zeker bij mensen met zorgen kan dit juist tot een afbreuk van het draagvlak leiden.
Een progressief verhaal over defensie
Hoewel investeringen in defensie dus enorm belangrijk zijn, betekent dit niet dat alle regels en kritiek er voor moeten wijken. Het is juist belangrijk dat er openheid is over deze investeringen, zodat er genuanceerd over gediscussieerd kan worden. Dit is niet alleen belangrijk voor de transparantie, maar ook voor het draagvlak onder de bevolking. Het feit dat investeringen nodig zijn, betekent namelijk niet dat de huidige invulling ervan perfect is.
Openheid en nuance moeten dan ook centraal staan bij een progressief verhaal over defensie. Dit biedt geen bedreiging voor het defensiebeleid, maar versterkt het juist. Op deze manier is defensie niet iets dat aan iedereen wordt opgelegd, maar iets waar juist actief voor gekozen kan worden. Zeker bij iets dat zo belangrijk is als onze defensie, is dit noodzakelijk.
