NL 
EN 
Foto: Twitter/OCHA oPt
Grootschalige onvrede over de Israëlische regering
Op 29 december 2022 trad de 37e regering van Israël aan, het meest rechtse, anti-Palestijnse, en religieus conservatieve kabinet in de Israëlische geschiedenis. Dit kabinet, onder leiding van premier Netanyahu van de Likoed-partij, bestaat uit twee ultra-orthodoxe en drie ultranationalistische partijen. Diverse ministers uit dit kabinet hebben zich dan ook uitgesproken over hun wens om de Westelijke Jordaanoever te annexeren. Daarnaast uiten verschillende Israëlische bewindslieden zich openlijk tegen gelijke rechten voor vrouwen en leden van de lhbtqi+-gemeenschap. Het is geen verrassing dat deze regering al sinds haar aantreden heeft gezorgd voor massale onvrede: van linkse tot liberale partijen, en van Palestijnen tot Netanyahu’s eigen oude elite-eenheid.
Minder dan een maand na het aantreden, vonden de eerste grootschalige protesten tegen deze extreemrechtse regering plaats, nadat deze aankondigde om de bevoegdheden van het Hooggerechtshof in te willen perken. Velen vreesden dat hierdoor democratische ‘checks and balances’ verdwijnen en de rechten van minderheden slechter worden beschermd. Israël kent geen controlerende instituten zoals een Eerste Kamer of grondwet, dus het inperken van het Hooggerechtshof is een grote bedreiging voor de democratie, zeker in een land dat niet onbekend is met corrupte politici, waaronder premier Netanyahu zelf. Ondanks een korte ‘pauze’ voor de hervormingen te hebben ingelast, heeft Netanyahu de hervormingen niet van tafel gehaald. Inmiddels heeft ook het Israëlische parlement ermee ingestemd. Dit zorgt voor nóg meer massale landelijke protesten, die leidden tot tienduizenden demonstranten, arrestaties, en wegblokkades.
Escalatie in de Palestijnse Gebieden
Op dit onrustige toneel van de Israëlische politiek escaleert ook de situatie op de bezette Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Recentelijk kwam Jenin, een Palestijnse stad in het noorden van de Westelijke Jordaanoever, uitgebreid in het nieuws. Al eerder zijn, zowel in Jenin als in andere Palestijnse gebieden, vele Israëlische aanvallen uitgevoerd. Tóch is er momenteel sprake van een negatieve trend wanneer we kijken naar de schaal en werkwijze van de recente aanvallen.
De nieuwe aard van de spanningen werd vooral duidelijk toen, op de nacht van 2 op 3 juli, het Israëlische leger met wrede agressie een wijk genaamd ‘het vluchtelingenkamp’ in Jenin binnenviel met onder andere luchtaanvallen en bulldozers, waarbij minstens twaalf Palestijnen, van wie vijf minderjarig, om het leven kwamen. Van de afgelopen 20 jaar, is dit een van de grootste Israëlische legeroperaties op de Westelijke Jordaanoever.
De recente inval heeft niet alleen veel schade aan de omgeving veroorzaakt, maar ook veel woede en angst. Zo zijn rond de 3.000 mensen het vluchtelingenkamp uit gevlucht en zijn er diverse protesten opgelaaid. Premier Netanyahu heeft aangekondigd dat er meer soortgelijke acties in de toekomst zullen plaatsvinden.
In gesprek met insiders
De ernst van de recente ontwikkelingen in Jenin en het openlijk racistische, anti-democratische karakter van de extreemrechtse Israëlische regering roepen belangrijke vragen op over het Israëlisch-Palestijnse vraagstuk. Wat zeggen deze ontwikkelingen over de toekomst van de twee-statenoplossing? Moeten internationale progressievelingen zich hier op heroriënteren? Is het tijd voor een steviger links standpunt tegenover Israël? Over deze vragen, naar aanleiding van de recente inval in Jenin, sprak FMS met twee ingewijden in het Palestijnse perspectief op het conflict en de harde realiteit van het leven in de bezette gebieden:
- Geerke Visser was tot voor kort actief als waarnemer in Jericho, een stad die in de Jordaanvallei ligt en deel uitmaakt van de Westelijke Jordaanoever. Ze was uitgezonden door vredesorganisatie PAX voor een programma van ‘The World Council of Churches’. Aan haar was drie maanden lang de taak om mensenrechtenschendingen in dit gebied te monitoren en te rapporteren over haar observaties in het veld; en
- Edwin van ‘t Pad is beleidsmedewerker van het ‘The Rights Forum’, een onafhankelijk kenniscentrum dat zich inzet voor ‘een rechtvaardig en duurzaam Nederlands en Europees beleid ten aanzien van de kwestie-Palestina/Israël’, en zich focust op publieksvoorlichting en campagnes. Zijn carrière is al zeven jaar lang gewijd aan de Israëlisch-Palestijnse kwestie.
Vraagtekens bij de Israëlische verantwoording
De Israëlische autoriteiten omschrijven de recente inval als een ontwapenings- en antiterreuroperatie die gericht is op het vluchtelingenkamp, wat ze beschrijven als wapenopslagplaats en operatiecentrum voor terroristen. Er is daar inderdaad, naast een grote aantal Plaestijnen dat zich vreedaam verzet tegen de bezetting, sprake van gewapend Palestijns verzet, maar Geerke Visser stelt de tegenvraag: “Moet je daarvoor zo’n grootschalige operatie uitvoeren, die voor alleen maar meer verzet zorgt? Moeten er daarbij zoveel doden en gewonden, waaronder kinderen, vallen?”
Ze vertelt dat deze aanval in Jenin deel uitmaakt van een bredere en langdurige militaire campagne van het Israëlische leger, genaamd ‘Breaking the Wave’. Ook vertelt ze over de algehele militarisering van de Israëlische samenleving, waarin de hele maatschappij betrokken wordt in de bezetting van de Palestijnse Gebieden en meegenomen wordt in narratieven die gebaseerd zijn op onwetendheid en angst. Dit gebeurt onde andere door middel van anti-Palestijnse propaganda en een dienstplicht van twee tot drie jaar. De ‘Breaking the Wave’ campagne wordt uitgevoerd onder het mom van ‘counterterrorism’ en heeft geleid tot een hoog aantal Palestijnse doden.
Edwin van ‘t Pad legt uit dat de Israëlische autoriteiten het label van ‘terrorisme’ plakken op iedere vorm van verzet, wat onvermijdelijk ontstaat in de “uitzichtloze bezetting”. Hij benadrukt hoe belangrijk het is om oog te hebben voor de context van het Palestijns verzet: “Geen volk ter wereld accepteert het om onder buitenlands militair bestuur te leven, Palestijnen dus ook niet”. Volgens hem wordt het verzet daarnaast nog verder gevoed doordat de twee-statenoplossing uit het zicht is verdwenen, aangezien Israël deze oplossing onmogelijk heeft gemaakt door middel van volledige annexatie en controle.
Ondanks het feit dat de huidige Israëlische regering zorgt voor een verdere escalatie van geweld en “onbeschaamd anti-Palestijns racistisch en ultranationalistisch” is, merkt Van ‘t Pad op dat het geweld in Jenin, net als de algehele bezetting, op instemming van bijna het hele parlement kon rekenenen. Ook ziet hij geen groot verschil tussen de huidige en de vorige regering.
De internationale reactie
Naar Geerke Vissers zeggen nemen Nederlandse en andere Westerse politici en media het gekleurde Israëlische perspectief vaak over. Zo wordt er vooral gesproken over ‘Israëlische zelfverdediging’ en ‘Palestijnse terroristen’, en wordt er een beeld geschetst van een gelijk conflict, terwijl er sprake is van een grote ongelijkheid in machtsbalans tussen Israël en de Palestijnse Gebieden. Toch wordt in berichtgeving steeds vaker óók de brute aard van Israëlische aanvallen zoals in Jenin bekritiseerd
De internationale reactie op de Israëlische invallen geeft momenteel weinig hoop. Volgens Van ‘t Pad kwam vanuit de VN en EU aan de ene kant “scherpe kritiek”, terwijl Israël aan de andere kant diplomatieke en economische steun blijft ontvangen vanuit de internationale gemeenschap: “De kolonisten wordt nog altijd toegestaan hun producten op de Nederlandse en Europese markt te verkopen, zodat de illegale nederzettingen winstgevend blijven”. Het effect van het gebrek aan internationale maatregelen tegen Israël, in combinatie met het effect van de onwilligheid om Palestijnen in bescherming te nemen, is volgens Van ‘t Pad dat Israël de onderdrukking zal intensiveren.
Geerke Visser ziet bovendien een enorme stijging van mensenrechtenschendingen. Ze vertelt dat aanvallen zoals de recente op Jenin regelmatig op kleinere schaal plaatsvinden op andere vluchtelingenkampen in de Westelijke Jordaanoever. Volgens haar is deze aanval geen geïsoleerd incident, maar past het in een breder patroon van escalatie: “Voorheen was, volgens de VN, 2022 het dodelijkste jaar voor Palestijnen in de West Bank sinds de Tweede Intifada. Nu zeggen ze, halverwege het jaar, dat 2023 op weg is om het dodelijkste jaar te worden”.
Hoop?
Het geweld escaleert, de politiek van illegale nederzettingen intensiveert en de democratie in Israël wordt bedreigd. Temidden deze negatieve trends zijn is het soms zoeken om ook lichtpuntjes te zien in deze situatie. Toch zijn die er. Een aantal Israëlische en Palestijnse organisaties blijft ondanks alles hoop bieden en voor meer rechtvaardigheid zorgen. Daarnaast zijn onder jongere generaties in Nederland steeds meer kritische geluiden hoorbaar. Ook laten, zoals eerdergenoemd, media zich kritischer uit over de Israëlische bezetting sinds het huidige extreemrechtse kabinet aan de macht is gekomen.
De Israëlische regering staat in eigen huis ook steeds verder onder druk, wat te zien is aan de huidige grootschalige Israëlische protesten. Neem bijvoorbeeld de toenemende Israëlische beweging die zich verzet tegen de democratische achteruitgang van Netanyahu’s regering. Geerke Visser hoopt dat deze beweging zich ook zal gaan richten op de bezetting. Ze hoopt dat ze zichzelf zullen afvragen: “Is een democratie wel democratisch als dezelfde democratie een bezetting uitvoert en bepaalde groepen uitgesloten zijn van het stemrecht?”
De volgende verkiezingen, die het eind van de huidige regeringsperiode zullen markeren, bieden hoop voor het nodige, progressieve, linkse, geluid, wat onder andere vertolkt kan worden door Meretz. De Israëlische partij is een van de zusterpartijen van de PvdA en spreekt zich wél expliciet uit tegen de Israëlische bezetting en vóór een vredige twee-statenoplossing. Meretz heeft helaas niet de kiesdrempel gehaald in de meest recente Israëlische Parlementsverkiezingen in 2022, maar de volgende Israëlische parlementsverkiezingen zijn hopelijk een stap in de goede richting – die van een vreedzaam eind aan de bezetting.
De recente aanvallen in Jenin hebben de urgentie hiervan wederom aangetoond. In het huidige politieke landschap van Israël kunnen we namelijk verwachten dat de intensiteit van aanvallen zoals die op Jenin en de ondersteuning van nederzettingen alleen maar zal groeien. Het is daarom tijd voor progressievelingen, sociaaldemocraten, socialisten, en leden van andere linkse groepen om zich bewust te maken over de toestand en toekomst van het Israël-Palestina vraagstuk.
