NL 
EN 
Afgelopen zondag waren er parlementsverkiezingen in Oekraïne. De resultaten laten een overweldigend succes zien voor Dienaar van het Volk, de partij van president Volodymyr Zelenskiy: voor het eerst in de geschiedenis van onafhankelijk Oekraïne is het één partij gelukt een meerderheid te krijgen in het parlement zonder dat daar een coalitie voor nodig is. Maar Zelenskiy is dan ook een zeer populaire acteur/komiek met voldoende financiële middelen. Hoe gaat dat bij kandidaten die dat niet hebben? Onze partner in Oekraïne, de jongerenbeweging SD Platform, deed deze keer voor het eerst mee aan de verkiezingen met één kandidaat: één van de oprichters, Bohdan Ferens. Friso Ages reisde af naar Kyiv om mee te lopen met de laatste dagen van diens campagne en mee te kijken op verkiezingsdag. Hieronder zijn verslag.
Dansen om wakker te blijven
De sfeer bij onze Oekraïense partners SD Platform is goed op maandagochtend 22 juli, de dag na hun parlementsverkiezingen. Alhoewel zij er niet in zijn geslaagd om een zetel te winnen, is iedereen dankbaar voor de mooie campagne die ze hebben gevoerd. Er zijn erg veel activisten aanwezig, die vlak voor de afsluitende campagnebijeenkomst flink aan het dansen zijn om hun lange campagne te vieren en om wakker te blijven. De laatste campagnedagen vroegen namelijk om een bijzondere commitment van alle betrokkenen.
SD Platform is in 2012 opgericht vanuit een ontevredenheid over de politiek in Oekraïne. De politiek in Oekraïne bestond vooral uit conservatieve geluiden en er werd weinig gedaan voor de Oekraïense jongeren. Een aantal jonge activisten begon toen hun eigen beweging genaamd Social Democratic Platform. Deze beweging zou sociaaldemocratische waarden verspreiden onder jongeren, om zo op de lange termijn te zorgen voor een betere toekomst in Oekraïne. FMS staat al jaren deze beweging bij met steun en trainingen. In 2019 was het tijd om eindelijk mee te doen aan de verkiezingen. Ik werd gevraagd om bij de laatste dagen van de campagne aanwezig te zijn, zodat ik hun verkiezingsproces van dichtbij kon meemaken.
Het Oekraïense kiessysteem werkt met twee stembiljetten, een voor de partijverkiezingen en een voor de districtsverkiezingen. SD Platform had bij deze verkiezingen een kandidaat in een district in Kiev. De kandidaat was een van de oprichters van SD Platform, Bohdan Ferens, die zelf ook in het district woont (iets wat niet noodzakelijk is). Toen ik hem sprak had hij het vooral over hoe moeilijk het wel niet is om succesvol mee te doen met de verkiezingen in Oekraïne.
Geld en politiek
Het is ten eerste namelijk erg duur om je kandidaat te stellen. In Oekraïne proberen ze het aantal kandidaten klein te houden door een borgsom te koppelen aan een kandidaatstelling. Het zou echter ook kunnen worden gezien als een manier om vooral de rijken aan de macht te houden. Daarnaast heb je te maken met een groot verschil in financiële middelen. Veel partijen worden gesteund door oligarchen of hebben leiders die zelf erg rijk zijn. Het is daarom niet makkelijk om een platform te zijn dat juist iets tegen dit systeem wil doen, omdat je dan weinig steun kan verwachten van de mensen met veel geld.
Ik vond het erg bijzonder om te zien hoeveel jongeren zich willen inzetten voor de idealen van SD Platform. Temeer omdat het enthousiasme voor politiek vaak ontbreekt bij Oekraïense jongeren. Op de verkiezingsdag waren deze activisten erg belangrijk omdat ze moesten fungeren als observator bij de stembureaus in Bohdan’s district. Zij moesten daarvoor al om half 7 ’s ochtends klaarstaan om naar hun stembureaus te gaan en waren pas de volgende nacht weer klaar omdat ze ook aanwezig moesten zijn bij het tellen. Al deze observatoren waren nodig omdat er weinig vertrouwen is in de instituties van Oekraïne.
Bij de stembureau’s
Er gaat namelijk nog veel mis bij de stembureaus. In de middag van de verkiezingsdag kwamen alle observatoren bijeen op het campagnehonk om hun eerste bevindingen van de ochtend te bespreken. Hieruit bleek dat veel van de stembureaucommissieleden helemaal geen idee hadden van de regels omtrent het stembureau. De SD Platform observatoren moesten dit, gewapend met een wetboek, ter plekke corrigeren zodat de verkiezingen eerlijk zouden verlopen. Sommige “onafhankelijke” commissieleden gaven bijvoorbeeld zelf een stemadvies. Anderen voegden nog stemmers toe aan de al vastgestelde officiële stemlijst, terwijl dit juist fraude in de hand werkt. Daarnaast kwam het ook vaak voor dat informatie over de kandidaat van SD Platform ontbrak terwijl andere kandidaten wel werden uitgelicht.
Ik ben zelf op 5 stembureaus geweest met een van de medeoprichters van SD Platform, Igor Iltyo, om te kijken of daar alles goed ging. Er waren namelijk niet genoeg activisten om alle stembureaus te bemannen en ook deze moesten worden bezocht. Op één stembureau was er een probleem met de positionering van de informatie over de kandidaten. De kandidaten dienen alfabetisch gerangschikt te worden maar hier werd één specifieke kandidaat vooraan geplaatst. Dit bleek later te komen door de hoofd van de school waarin het stembureau was. Hij had een voorkeur voor deze specifieke kandidaat.
Op naar de volgende uitdaging!
Ondanks de grote inspanningen bleek Bohdan helaas niet voldoende stemmen te hebben gehaald om een plek in het parlement te winnen. SD Platform zelf is echter strijdbaar en denkt al na over hun vervolgstappen. Over een paar dagen zullen ze alweer trainingen krijgen op hun jaarlijkse zomerschool waar FMS vaak aanwezig is. Ook zijn ze nu al voorzichtig bezig met de volgende verkiezingen. Het was een bijzondere ervaring om dit allemaal mee te maken. In Nederland is ons vertrouwen in de democratie zo groot dat wij ons er helemaal geen zorgen over hoeven te maken. Hier in Oekraïne zijn ze juist dag en nacht bezig om hun democratische processen eerlijk te laten verlopen.
