In Nederland is de recente politieke omwenteling in Armenië grotendeels uit het nieuws gebleven. Hoogste tijd dus om de recente gebeurtenissen een beetje uit te diepen. En wat is daar beter voor dat een Politiek Café? In een goed gevuld Humanity House organiseerde de FMS op 25 juni een zeer interessante avond vol met sterke analyses, aangrijpende verhalen en muzikale hoogtepunten. Onder het toeziend oog van moderator Arjen Berkvens kwam de zaal meer te weten over de revolutie.
Onze eigen Armenië expert, Marina Ohanjanyan, trapte de avond af met een opfriscursus over de Armeense revolutie. Want wat was er ook alweer gebeurd? Marina, die ten tijde van de revolutie aanwezig was in Yerevan, nam ons mee terug naar april en mei van dit jaar. Vooral jonge activisten hadden weken geprotesteerd tegen de beslissing van Serzh Sargsyan om na jaren van presidentschap het vernieuwde premierschap – met meer macht – op zich te nemen. Onder aanvoering van de charismatische oppositieleider Nikol Pashinyan riepen ze zelf een revolutie uit van liefde en solidariteit. Met succes, want op 23 april trad Sargsyan af. Pashinyan werd de nieuwe premier. Volgens Marina zat de kracht van de protesten in hun vreedzaamheid en positieve boodschap van verandering. Daarnaast was dit geen revolutie, zoals innOekraïne, met het doel toenadering te zoeken tot een buitenlandse macht.
Op dat laatste punt haakte de tweede spreker, onderzoeker bij Instituut Clingendael Tony van der Togt, aan. Tony onderbouwde dat Armenië een onmogelijk geachte balanceeract volhield, al voor de revolutie, tussen de Europese Unie en de door Rusland aangevoerde Euraziatische Economische Unie. De nieuwe premier Pashinyan lijkt hier niets aan te willen veranderen. Hiermee ziet Rusland haar belangen in Armenië – vooralsnog – als buiten gevaar en gaat er van uit dat het Armenië nog altijd vast kan houden. Hoe lang dit gevoel bij het Kremlin blijft is echter de vraag, maar zolang dat gevoel er is, zal Rusland niet ingrijpen volgens Tony.
Om deze sterke analyses te laten indalen was het tijd voor een stukje cultuur. Twee qanun spelers lieten het Humanity House kennis maken met traditionele Armeense muziekstukken. Na dit muzikale hoogtepunt was het tijd om in gesprek te gaan met Armen Mkhchyan en Ozheni Avetisyan, twee sociaaldemocratische activisten uit Armenië die betrokken waren bij de demonstraties. Ook sloot Mato Hakhverdian, voorzitter van de Federatie van Armeense Organisaties in Nederland (FAON), aan bij het panel. Arjen trapte het gesprek af met een aantal vragen over de ervaringen van de activisten en een blik vanuit de diaspora, waarna ook het publiek vragen mocht stellen.
Vreedzaam en solidair
Zo kwamen we veel te weten over het perspectief van de activisten op hun revolutie. Zowel Armen als Ozheni benadrukte de onderlinge solidariteit. Armen vertelde een anekdote waarbij een politieagent bij de protesten werd herkend. Zijn oma was ook in de groep demonstranten, waarop een activist riep: “Ga je je oma neerschieten?”. De solidariteit van het volk, zelfs onder de politie, was de sleutel tot succes. Toch kwam het succes voor veel mensen onverwacht. “Toen ze zeiden dat Sargsyan was afgetreden geloofde ik dit eerst niet,” voegde Ozheni toe. Ze had zelf meegemaakt dat ook buiten Yerevan, in de kleinere provinciesteden. de revolutie groeide. Zelfs buiten Armenië werd deze verbondenheid volgens Mato gevoeld onder de zeer betrokken Armeense diaspora. De aanwezige Armeense ambassadeur in Nederland, Garegin Melkonyan, bedrukte ook dat hij trots was dat de Armeense bevolking zonder zelfs maar een raam te laten rinkelen verandering hadden gebracht.
Desalniettemin kon dit zeer hoopvolle verhaal rekenen op kritische vragen van het aandachtige publiek. Want waarom zou deze revolutie slagen? Het is al immers vaker voorgekomen dat de oude machten zich herpakken. Maar Armen bleef benadrukken dat het dit keer anders was. De mensen vertrouwen elkaar en hun nieuwe regering. Dit vertrouwen is de basis voor het nieuwe transparante, eerlijke en vrije Armenië.