NL 
EN 
Vorige week, op dinsdag 15 oktober werden er in Mozambique presidentiële, provinciale en parlementsverkiezingen gehouden. Huidig regerende partij Frelimo met president Filipe Nyusi ging de strijd aan met Ossufo Momade van de oppositiepartij Renamo. Mozambique heeft een meerpartijensysteem, maar Frelimo en Renamo zijn de belangrijkste partijen. Zij zijn ook de enige partijen, samen met – zeer kleine – MDM (Democratic Movement of Mozambique) met zetels in het huidige parlement.
Belangrijke verkiezingen
De verkiezingen van 15 oktober waren erg belangrijk. Enerzijds stellen deze verkiezingen de uitkomst van de nieuwe en fragiele vredesovereenkomst tussen president Nyusi en oppositiepartijleider Ossufo Momade op de proef. Sinds de onafhankelijkheid van 1975 heerste er een burgeroorlog waarbij Renamo en Frelimo met elkaar vochten. Deze burgeroorlog werd beëindigd met een wapenstilstand in 1992, maar sinds 2013 laait de strijd weer op. Om een einde te maken aan het decennialange conflict werd in augustus 2019 in Johannesburg een vredesovereenkomst getekend.
Ook heeft het land met een schuldenschandaal te maken gehad, wat de economie heeft verslechterd. In 2016 werd bekend dat hogere politici en de vennoten van Frelimo betrokken waren bij een schuldenschandaal. Hierdoor hebben het IMF en andere buitenlandse donoren zicht teruggetrokken, wat een ineenstorting van de munt en een oplopende overheidsschuld tot gevolg had. Door de enorme vondst van aardgas in het land, is er echter goede hoop dat de economie weer kan groeien. Het land kan een van de grootste gasexporteurs ter wereld worden. Maar in een politiek instabiel land, wil niemand investeren en dus is het de taak van de nieuwe president om op een eerlijke en goede manier om te gaan met de enorme vondst aardgas.
Daarnaast kende de verkiezingen enkele nieuwe aspecten. Het waren namelijk de eerste verkiezingen waarbij kiezers ook de provinciale gouverneurs mochten kiezen. Deze werden voorheen benoemd door de regerende partij. Deze decentralisatie lijkt een interessante vooruitgang, maar Frelimo heeft een nieuwe bestuurslaag, namelijk provinciale staatssecretarissen, gecreëerd. Deze provinciale staatssecretarissen worden door de president benoemd en zullen veel bevoegdheden van de gouverneurs overnemen. De vraag is dus hoeveel er zal veranderen. Ook waren dit de eerste verkiezingen waarbij de diaspora in het buitenland een stem mogen uitbrengen, wat een cruciale stap is op het niveau van democratische participatie.
Chaotische campagne en verkiezingen
De verkiezingen evenals de verkiezingscampagne zijn chaotisch verlopen. Zo werden minstens tien stembureaus niet geopend in de meest noordelijke provincies vanwege aanvallen en dreigingen van extremisten. Dit had tot gevolgd dat zo’n 5400 Mozambikanen niet in staat waren om te stemmen. Daarnaast zorgden ook de cyclonen van het afgelopen jaar ervoor dat veel mensen niet konden stemmen in verband met het verlies van kiezerskaarten en identiteitspapieren.
De Europese waarnemersmissie, waarbij de EU 32 langdurige waarnemers inzet, bevestigt ook dat de verkiezingen chaotisch verliepen. Op 17 oktober, twee dagen na de verkiezingen, sloegen ze dan ook alarm uit over de oneerlijke omstandigheden en het ongerechtvaardigde gebruik van staatsmiddelen door de regerende partij Frelimo. Ook benadrukte de EU het wijdverbreide geweld tijdens de verkiezingsperiode. Autoriteiten bevestigden dat er in ieder geval 73 mensen gearresteerd werden vanwege onrusten in stembureaus.
Resultaten
De officiële resultaten van de verkiezingen zijn nog niet bekend. Maar de uitkomst ervan zal de fragiele en nieuwe vredesovereenkomst tussen regerende Frelimo en haar rivaal Renamo op de proef stellen. Op basis van de voorlopige resultaten van ongeveer een derde van de stembureaus heeft president Nyusi met ongeveer 70% van de stemmen gewonnen. Momade (Renamo) lijkt te blijven steken op ongeveer 25%.
Renamo’s algemeen secretaris André Magibiri verwierp zaterdag de aangekondigde resultaten, omdat ze niet strookten met de wil van de kiezers. Hij zei dat het verkiezingsproces “wreed en barbaars was, met totaal geweld, willekeurige arrestaties, vulling van de stembus en andere onregelmatigheden”. De EU waarnemers bevestigden dat de verkiezingen werden ontsierd door een ongelijk speelveld, geweld en een klimaat van angst.
Wat nu?
Oppositiepartij Renamo wil dat de verkiezingen van afgelopen dinsdag worden ingetrokken. De EU bevestigt dat de verkiezingen oneerlijk verlopen zijn. Frelimo daarentegen vindt de uitspraken van de EU waarnemers ongegrond en beweert dat de presidentsverkiezing een eerlijke strijd was. Of de verkiezingsuitslag geaccepteerd gaat worden en Nyusi zijn presidentstermijn verlengt, moet nog blijken.
photo: Mozambique Commonwealth Observer Group 2014 (Flickr)
