NL 
EN 
De verkiezingen voor het Europees Parlement komen eraan. Ook op 6 juni verschijnt GroenLinks-PvdA met een gedeelde lijst op het stembiljet waarin ‘groen’ en ‘rood’ bij elkaar komen. In de aanloop naar deze verkiezingen spreken we daarom met verschillende kandidaten van GL-PvdA. In dit interview Lara Sibbing – nummer 16 op de lijst – over een duurzame voedseltransitie, voedselzekerheid in Europa, maar bovenal over haar fietstocht door landelijk Europa.
Lara belt in vanuit een ietwat luidruchtig café in Puenta la Reina, in het noorden van Spanje. “Er zijn hier veel wandelaars die richting Santiago de Compostella gaan. Ze houden van een paar drankjes in de avond. Die kunnen wat zwaar vallen na een hele dag wandelen”. Ze was in de voorafgaande dagen vanaf de Dordogne over de Pyreneeën gefietst. “Sneeuw, keiharde wind. Maar ik ben dit wel gewend, mijn fietstocht van Colombia naar Chili in 2022 was pittiger”.
Foto: Lara onderweg naar Spanje, langs de besneeuwde toppen van de Pyreneeën
De fiets als inspiratie
De vraag is dan ook, waarom? “Op de fiets zie je zo veel. Ik heb fietsen altijd gecombineerd met mijn werk als beleidsmaker. Dat laatste kun je alleen goed doen als je ook de praktijk op zoekt. Vanaf de fiets zie je wat er op de akkers staat, hoe de bedrijven eruitzien en krijg je de verhalen van de mensen mee. In Frankrijk fietste ik langs glooiende heuvels met vee en fruit. Nu in Spanje kom ik langs de olijfbomen, wijngaarden en kiwiboomgaarden.”
Maar niet alleen flora is het onderwerp van de fietstocht. “Omgekeerde plaatsnaambordjes, omleidingen door protesten en gesprekken benadrukken dat de boeren in heel Europa protesteren, ook hier in Frankrijk en Spanje.”
“Sneeuw, keiharde wind. Maar ik ben dit wel gewend, mijn fietstocht van Colombia naar Chili in 2022 was pittiger”.
“Niet kijken naar boeren en bijen, maar naar prijzen”
De protesten en de enorme grootte van sommige landbouwpercelen met steeds dezelfde monoculturen zoals mais en tarwe, bevestigen de noodzaak van een nieuwe visie op voedsel- en landbouwbeleid in de Unie. Hier zet Lara zich al jarenlang voor in als expert voedselbeleid, en nu op de EP-lijst van GroenLinks-PvdA. “We zijn in Nederland en de EU enorm gefocust op groei. Onze boeren hebben jarenlang alleen méér en méér moeten produceren om hun hoofd boven water te kunnen houden. Die richting is vanuit het verleden natuurlijk goed te verklaren, maar is inmiddels een doodlopende weg. We moeten anders gaan kijken: naar brede kwaliteit. Dat betekent dat we onze boeren niet alleen belonen voor directe producten, maar juist ook voor de maatschappelijke en ecologische producten en diensten die ze leveren. Veel meer dan het kleine extraatje dat ze nu krijgen als ze bijvoorbeeld aan weidevogelbeheer doen.”
“Een duurzaam voedselsysteem voor boer én natuur krijg je alleen als je eerlijk beloont voor producten en diensten én vervuiling eerlijk beprijsd. Bij voedselproductie komen op dit moment heel veel verborgen kosten kijken. Die rekenen we niet af, maar komen op het bordje van de natuur, de dieren of de arbeiders. We dienen vervuilers dus eerlijk te laten afrekenen.”
“Daarnaast hebben we regelgeving nodig die in plaats van alleen de boeren, de hele keten verantwoordelijk maakt – van de voerleveranciers tot de supermarkten. Voor zo’n duurzame ketenaanpak ligt al een heel mooi voorstel klaar: de Sustainable Food System Law, onderdeel van de Green Deal. Die is nu door Von der Leyen (President van de EU-Commissie, red.) in de wachtkamer gezet, maar moet zo snel mogelijk terug op de agenda.”
Deze wetgeving heeft ook een focus op de internationale rol van de Unie. “In deze wet staat ook dat producten van buiten Europa duurzaam geproduceerd moeten zijn om de Europese markt op te mogen. Dat mes snijdt aan twee kanten: geen oneerlijke concurrentie meer voor onze boeren, zodat zij duurzaam kunnen werken, en het stimuleren van verduurzaming binnen en buiten Europa. Het is dan wel opletten dat de Europese grens geen hoog hek wordt voor lage- en middeninkomenslanden die (nog) niet duurzaam produceren. Dat voorkomen we met eerlijk internationaal handelsbeleid, waardoor landen bijvoorbeeld cacao duurzamer kunnen verbouwen en deze kunnen verwerken tot chocola.”
Foto links: Omgekeerde plaatsnaambordjes in Frankrijk | Foto rechts: tractorblokkades in Spanje
Inflatie?
In haar werk – onder andere jarenlang als beleidsadviseur voedseltransitie voor verschillende overheden – kwam Lara veel welwillende boeren tegen. “Maar boeren kunnen niet groen doen als ze rood staan. Neem bijvoorbeeld een liter melk. We willen daar ook weidevogels bij, een mooi landschap, en een fijn leven voor de koe. Maar we betalen vrijwel alleen voor de melk. Als we duurzame boeren gaan belonen voor deze diensten en vervuilers voor de kosten op laten draaien, dan maken we ons beleid weer toekomstbestendig. Zo kunnen onze boeren gewoon weer minstens 50 jaar vooruit”.
“We moeten onze boeren niet alleen belonen voor producten, maar ook voor de maatschappelijke en ecologische diensten die ze leveren.”
Maar dan inflatie. Worden de prijzen van ons voedsel niet enorm hoog als maatschappelijke en ecologische kosten onderdeel worden van de prijs? “Dit gaat nu ontzettend mis. Het overheidsbeleid in Nederland en de EU is compleet onvoldoende ingericht om gezond, gevarieerd eten te stimuleren. Er wordt niet eerlijk beloond en beprijsd. In Europa kunnen we de gigantische zak geld uit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid – een derde van de totale begroting van de Unie – veel efficiënter inzetten. Zo kunnen we meer duurzamere productie en consumptie stimuleren en gezond eten betaalbaar maken. Wist je bijvoorbeeld dat er nog steeds publiek geld gebruikt wordt om het eten van vlees te promoten? Niet meer van deze tijd. Landbouwvoedselsubsidies moeten we zo inrichten dat vervuilers geen geld meer ontvangen en gezond eten voor mens en milieu betaalbaar wordt. Als GL-PvdA laten we duurzamer eten altijd hand in hand gaan met betaalbaar, gezond eten.”
Voedselzekerheid en -soevereiniteit
Met een oorlog in Europa is de geopolitieke positie van de EU er op zijn zachtst gezegd niet zekerder op geworden. Kunnen we de duurzame transitie wel maken nu voedselzekerheid en de autonomie van de eigen voedselproductie belangrijker lijken te worden? “Het idee dat het verduurzamen van ons voedselsysteem de autonomie van Europese voedselproductie en de voedselzekerheid schaadt is onzin. Sterker nog, het is precies andersom. Door te verduurzamen en ons consumptiepatroon te diversifiëren versterk je juist de positie van Europese voedselproductie.”
Terwijl het geluidsniveau in het café toe neemt, vervolgt Lara haar verhaal. “Voedselzekerheid is sinds de oorlog in Oekraïne uit de kast gehaald als gelegenheidsargument om niet te verduurzamen. Maar verduurzamen verstérkt juist onze voedselzekerheid. Kurkdroge, bloedhete zomers en een kletsnat voor- of najaar, waardoor oogsten mislukken: die gevolgen van klimaatverandering brengen onze voedselzekerheid in gevaar. De hoeveelheid voedsel is op dit moment het probleem niet. Er is vooral heel veel inefficiëntie omdat we te veel dierlijk eten. Voor één kilo vlees heb je tien kilo graan nodig. Het eerste graanschip dat Oekraïne verlaatte na de Russische havenblokkades ging direct naar de EU voor veevoer – en niet naar andere landen in Afrika die met gigantische graantekorten kampten. Nederland staat vol met snijmais en raaigras voor veevoer. Die ruimte kunnen we veel beter gebruiken voor voedsel dat direct op het bord van Nederlanders komt.”
“Door te verduurzamen en ons consumptiepatroon te diversifiëren versterk je juist de positie van Europese voedselproductie.”
Foto links: “Alleen op de fiets kun je van zoveel soorten landschappen genieten”
Foto rechts: Lara onderweg in Zuid-Europa. Binnenkort ook in Nederland!
Lobby niet in belang van de boer
Er bestaan daarnaast ook grote zorgen om lobbypraktijken binnen de Unie. Grote bedrijven hebben onevenredig veel invloed op lobbyprocessen in de Unie. “Het is mindblowing hoeveel lobbyisten er rondlopen in de Europese instituties. Dit is de lobby van de gigantische kunstmestsector, dit zijn veevoerbedrijven, pesticidebedrijven. Hun verdienmodel is zo veel mogelijk producten verkopen aan boeren. Zij proberen iets in stand te houden dat niet meer houdbaar is en bovendien helemaal niet in het belang is van de meeste boeren”.
“We moeten eerlijk belonen en beprijzen, goed eten betaalbaar maken, en onze boeren moeten duurzaam kunnen blijven boeren. Dát is het eerlijke verhaal dat ik zal vertellen in de campagne.”
Rood en groen bij elkaar
Jarenlange schaalvergroting en winstmaximalisatie hebben gezorgd voor een onhoudbare situatie. Daarmee is de toekomst van ons voedsel in Europa bij uitstek een vraagstuk waar ‘rood’ en ‘groen’ samen komen. Dat beaamt Lara. “Dit los je niet op in vierjarige cycli, daar gaan decennia overheen. Daarom moeten we zo snel mogelijk beginnen met stabiel langetermijnbeleid. Er zijn partijen die datgene in stand proberen te houden wat geen toekomst heeft. Maar dat is echt kortetermijndenken. GroenLinks-PvdA heeft het eerlijke verhaal wat goed is voor de boer, de consument én de natuur, nu en voor de lange termijn. Eerlijk beprijzen, goed eten betaalbaar maken en boeren weer generaties lang duurzaam vooruit laten boeren. Dát is het eerlijke verhaal dat ik zal vertellen in de campagne.”
En wat zijn Lara’s plannen op de fiets? “Ik ga nu fietsen naar Santiago de Compostella en ga daarna misschien richting Portugal. Eind maart reis ik terug naar Nederland – uiteraard met een tussenstop in Brussel. In Nederland pak ik de fiets weer, en zal ik tijdens de campagne mensen in heel het land bezoeken.”
________________________________________________________________________________________________________
Wil jij een bezoek van Lara in de aanloop naar de Europese Verkiezingen om te spreken over haar plannen en die van GroenLinks-PvdA? Ze komt graag langs op de fiets (en met tentje). Neem contact op via larasibbing@gmail.com.
Volg Lara’s reis door Zuid-Europa – en later door Nederland – via Instagram – waar ze regelmatig updates plaatst over de verschillende plekken die ze heeft bezocht. Heb je bezoektips voor haar in Spanje of Portugal? Laat het vooral weten!
Emiel Bongaerts – auteur van dit artikel, tevens fietsliefhebber – fietst begin juni zes keer de Alpe d’Huez op om geld op te halen voor het KWF Kankerfonds. Steun dit goede doel via https://www.opgevenisgeenoptie.nl/fundraisers/EmielBongaerts/alpe-dhuzes
