NL 
EN 
Sinds de toetreding tot de EU in 2007 staat Roemenië onder verscherpte controle van de Europese Commissie. Dit gebeurt met het zogenaamde Mechanisme voor samenwerking en toetsing. Ook Bulgarije was hier tot en met 2019 aan onderworpen, totdat de Commissie het wel genoeg vond. Buurland Roemenië was op de goede weg, nam toen een rare afslag, maar lijkt nu weer op een beter spoor. Dit blijkt uit twee recente signalen.
Europese rechter: stop met druk zetten op magistraten
Op 18 mei heeft de Grote Kamer van het Europees Hof van Justitie arrest gewezen in een zaak die door een aantal Roemeense rechters was voorgelegd. Deze rechters wilden weten of de speciale afdeling van het Roemeense openbaar ministerie, in 2018 speciaal opgericht voor de strafrechtelijke vervolging van rechters en openbaar aanklagers, eigenlijk wel overeenstemde met het EU-recht.
Het Europese Hof liet formeel gezien de vraag in het midden en gaf vanuit de eigen jurisprudentie een aantal criteria waar een dergelijke instelling aan zou moeten voldoen. Uit deze criteria blijkt duidelijk dat de huidige afdeling niet door de beugel kan. De reden is dat hij druk lijkt te zetten op rechters die hun mening durven te geven, dat het bestaan van een speciale afdeling niet in verhouding staat tot de problematiek en dat het functioneren van de afdeling vertraging oplevert in een aantal belangrijke anticorruptiezaken.
De Roemeense rechter moet nu de consequenties trekken uit dit arrest. De regering heeft al voorgesteld om de speciale afdeling weer op te heffen.
Nieuw rapport van de Europese Commissie
In het kader van het genoemde mechanisme heeft de Commissie op 8 juni een nieuw rapport uitgebracht. Het meet de voortgang op een aantal punten die voor de toetreding tot de EU met Roemenië waren afgesproken. Deze punten zijn bijvoorbeeld de strijd tegen corruptie en reorganisatie van het gerechtelijk apparaat.
Het nieuwe rapport is positiever dan de rapporten van 2018/2019 (in 2020 was er geen rapport). In december 2020 waren er verkiezingen en de nieuwe regering lijkt meer werk te willen maken van het terugdraaien van ongewenste veranderingen. Met andere gewenste wijzigingen is de regering trager, zoals met het verkleinen van de macht van de eigen minister van Justitie. Verder heeft de speciale anticorruptie-eenheid van het Openbaar Ministerie nog steeds te weinig personeel en hebben parlementsleden nog te veel immuniteit, waardoor ze in altijd vervolgd worden. Tot slot laat ook de nieuwe anticorruptiestrategie nog op zich wachten. Het Commissierapport is voorzichtig optimistisch, maar sluit af met de belofte dat de rechtsstaat ook na afronding van het mechanisme voor Roemenië in beeld blijft, door middel van het nieuwe, EU-brede rechtsstaatmechanisme.
Door: Johan Bouman
Foto: Marco Verch Professional Photographer| Original Photo| Flickr
