De drug captagon veroorzaakt een groot probleem in het Midden-Oosten. De drug kwam begin 2000 op toen IS het uitdeelden aan zijn krijgers, maar verspreidde zich al snel over de rest van de bevolking. Het is de favoriete drug geworden van jongeren in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. De groeiende vraag heeft geleid tot een bloeiende illegale drugshandel die van Libanon en Syrië naar Jordanië loopt, en vervolgens naar de Golfstaten. Een van de producerende landen van de drug, Lebanon ervaart recent ook de negatieve economische gevolgen van de productie, door het ontvangen van sancties van buurlanden waar de consumptie een groot probleem is. Ook in Jordanië zijn de gevolgen onder de bevolking groot.
Captagon is een van de verschillende merknamen voor fenethylline hydrochloride. Dit is een stimulerend middel met verslavende eigenschappen dat in heel het Midden-Oosten recreatief wordt gebruikt en soms de “cocaïne voor de armen” wordt genoemd. Gewapende groepen en strijdkrachten gebruiken het in gevechtssituaties, waar het geacht wordt eigenschappen te bevorderen die moed versterken en angsten verdoven. Ook studenten gebruiken het bij het nachten doorleren voor tentamen en afgestudeerden gebruiken het als middel om om te gaan met de stress van werkeloosheid. De productiekosten voor captagon zijn relatief laag en de productiefaciliteiten zijn zeer mobiel. De synthese van de drug vereist weinig apparatuur en slechts rudimentaire chemische kennis. De voornaamste buitenlandse markten voor captagon zijn Saoedi-Arabië en Jordanië, waar het wordt gebruikt als recreatieve drug.
Taboe op drugs
In het Midden-Oosten en Noord-Afrika hebben landen over het algemeen geen actieve of uitgesproken rol gespeeld in de wereldwijde discussies over drugs. Veel regeringen verzamelen of publiceren geen gegevens over de productie, de handel en het gebruik hiervan. Drugsverslaving en gebruik hiervan zijn een taboe, met weinig publieke of overheidsaandacht voor het probleem. Het preventiebeleid in deze landen bestaat voornamelijk uit grootschalige inbeslagnames, maar dit optreden heeft weinig geholpen om de illegale miljardenindustrie te verzwakken. Preventie wordt vooral uitgevoerd door middel van het proberen te beperken van de aanbodzijde van de drug, maar er wordt niet veel gedaan om de vraagzijde te begrijpen en uiteindelijk te verminderen. Conservatieve samenlevingen in de regio stigmatiseren gebruikers, zodat weinigen hulp zoeken. In het Midden-Oosten en Noord-Afrika belemmeren sociale taboes, getraumatiseerde ontwrichte bevolkingsgroepen, een kwetsbare staat, zwakke en corrupte wetshandhaving, rivaliserende geopolitiek en hevige conflicten een effectief drugsbeleid.
Ook staan er hoge gevangenisstraffen in Jordanië op het bezit van drugs. Druggerelateerde misdrijven zijn vertienvoudigd in de afgelopen 15 jaar en is de meest voorkomende misdrijf in het land. Het bezit van een kleine hoeveelheid is al genoeg om naar de gevangenis te gaan, maar sinds 2016 kunnen verslaafden worden vrijgesteld van een gevangenisstraf als ze zich laten behandelen in een afkickcentrum. Desondanks wordt er sterk neergekeken naar drugsverslaafden in de conservatieve samenleving. Ook zijn er te weinig opvangcentra in Jordanië om alle verslaafden op te vangen: er zijn maar twee publieke revalidatiecentra. Abdullah Hanatleh, de directeur van een Jordaanse NGO die programma’s en psychosociale steun aanbiedt aan mensen die worstelen met drugsverslaving, zegt dat er “in de Jordaanse cultuur veel stigma bestaat tegenover mensen die drugs gebruiken”. Volgens hem is dit stigma ontstaan door de conservatieve Jordaanse moslimgemeenschap, maar ook door de criminalisering van drugs, waardoor verslaafden als criminelen worden gezien. Voor veel verslaafden schrikt de criminalisatie vaak af voor het zoeken naar een behandeling door angst voor de overheidsinstanties. Hij geeft ook aan dat het onderzoek naar drugsverslaving wordt verhinderd, omdat gezinnen niet bereid zijn om verslaving te melden door het heersende stigma.
Binnenlandse war on drugs in Libanon
Libanese autoriteiten zijn al jaren bezig om laboratoria op te sporen die captagon produceren. Ook houden zij de grenzen met Syrië in de gate om smokkelroutes te ontdekken. Voor Libanon is het echter moeilijk om controle hierop uit te voeren aangezien Hezbollah de grens met Syrië voornamelijk beheerst. Hezbollah heeft in veel oostelijke gebieden langs de grens met Syrië eigendommen en grond gekocht. Delen van de gebieden zijn afgekondigd als militaire zones die niet toegankelijk zijn voor de Libanese autoriteiten of voor iedereen die niet met Hezbollah verbonden is. Hierdoor is controle door de Libanese overheid bijna onmogelijk gemaakt.