NL 
EN 
Een biljet van 1 Egyptische pond.
Het sociale contract tussen Egyptische president Abdul Fatah al-Sisi en de Egyptenaren staat op losse schroeven. Egypte kent een lange geschiedenis van het inruilen van politieke vrijheden voor sociaaleconomische baten. Nu de Egyptische economie zich in een diep dal bevindt, is het de vraag of Egyptenaren blijven geloven in de rechtvaardigingen van al-Sisi.
Historisch dieptepunt
De afgelopen maanden bevond de Egyptische economie zich in zwaar weer. Het land worstelt met torenhoge inflatie. De inflatie was afgelopen maand 21.9%. Ter vergelijking, exact een jaar geleden in december 2021, vóór de oorlog in Oekraïne, lag de inflatie rond de 6.5%. Afgelopen week was 1 Amerikaanse dollar zo’n 32 Egyptische pond waard, een historisch dieptepunt.
Basale voedingsmiddelen, zoals bakolie en eieren, zijn in prijs verdubbeld. Schappen in supermarkten blijven leeg en veel geïmporteerde producten zijn niet meer verkrijgbaar. Ook de toeristenindustrie, die langzaam weer een beetje op gang aan het komen was na de Revolutie van 2011, is in elkaar gezakt door de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne.
Vooral arme Egyptenaren ondervinden de gevolgen van de economische malaise. Egypte kent relatief veel armoede: zo’n twee derde van de Egyptenaren leeft onder de armoedegrens. De huidige economische crisis zou dit toch al verontrustende cijfer mogelijk kunnen aanjagen.
Oorlog in Oekraïne
Onlangs werd de directeur van de Centrale Bank van Egypte (CBE) ontslagen door al-Sisi, een teken dat de Egyptische president zelf ook met de handen in het haar zit. Al-Sisi plaatst de oorzaken voor de economische malaise buiten zichzelf, en wijt deze aan de oorlog in Oekraïne. Egypte is één van de grootste graanimporteurs ter wereld, en zo’n 82% van de Egyptische graanimport was de afgelopen jaren afkomstig uit Rusland en Oekraïne. Nu deze landen niet meer leveren, worden de graanprijzen omhooggedreven.
Vraagtekens bij economisch beleid
Toch denken veel Egyptenaren dat ook het wanbeleid van het regime een bepalende factor is in de huidige economische misère. Op sociale media laten Egyptenaren zich opvallend kritisch uit over het beleid van hun president. Ook analisten betogen dat de oorlog in Oekraïne bestaande problemen in de Egyptische economie vooral heeft blootgelegd. Zo wordt gesuggereerd dat het kunstmatig vasthouden aan een hoge wisselkoers voor de Egyptische pond door de Centrale Bank van Egypte een belangrijke reden is voor de razendsnelle devaluatie. Bovendien plaatsen economen vraagtekens bij de hoge uitgaven van het Egyptische regime aan prestigieuze bouwprojecten, die weinig geld in het laatje brengen.
“Too big to fail”
Recentelijk heeft het Internationaal Monetair Fund (IMF) nog een lening aan Egypte van 3 miljard dollar goedgekeurd, op voorwaarde van een “monetair beleid gericht op het geleidelijk terugdringen van inflatie.” De laatste tien jaar is de Egyptische buitenlandse schuld verviervoudigd. Dit terwijl Egypte zich niet houdt aan de gestelde voorwaarden van de leningen, zoals transparantie, bescherming van de mensenrechten en corruptiebestrijding.
Het Westen heeft de oplopende Egyptisch schulden bij het International Monetair Fonds, de Wereldbank en de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling steeds gesteund. De Westerse steun voor al-Sisi komt voort uit de overtuiging dat Egypte simpelweg “too big to fail” is. Het Westen is beducht voor extremisme, burgeroorlog, en daaruit voortvloeiende toename van migratie in de regio. Al-Sisi is dan misschien een dictator, hij is wel een stabiele dictator, zo redeneert het Westen.
Megalomane prestigeprojecten
In plaats van te werken aan de gestelde voorwaarden van de IMF, zoals bescherming van de mensenrechten en corruptiebestrijding, investeert al-Sisi vooral in enorme bouwprojecten. Het Egyptische regime geeft grote bedragen uit aan megalomane prestigeprojecten, waarbij complete steden uit de grond worden gestampt, zoals een nieuwe bestuurlijke hoofdstad en New Alamein City aan de noordkust. De nieuwbouw is vaak onbetaalbaar voor de vele Egyptenaren die in armoede leven of zelfs dakloos zijn. Economen waarschuwen bovendien dat dit soort bouwprojecten geen rendement opleveren.
De IMF heeft Egypte opgedragen om dit soort publieke investeringen terug te brengen en om staatsaandelen te privatiseren. De grote vraag is nu of de IMF Egypte aan deze beloftes zal houden. Op een conferentie in oktober beloofde al-Sisi dat de bouwwerkzaamheden voor zijn megaprojecten voortgezet zouden worden. In het verleden is de IMF Egypte steeds geld blijven lenen, ondanks dat het Egyptische regime zich niet hield aan de gestelde voorwaarden.
Keiharde repressie
Als de IMF al-Sisi niet aan zijn beloftes houdt, is er nog de mogelijkheid dat de Egyptische bevolking uiting geeft aan de ontevredenheid over het verbroken sociaal contract. Ook dat lijkt echter onwaarschijnlijk. Al-Sisi heeft tot nu toe kritische geluiden succesvol in de kiem weten te smoren door middel van keiharde repressie. Het maatschappelijk middenveld is onder al-Sisi flink gekrompen. Onlangs rangschikte Reporters Without Borders Egypte op plaats 168 van de 180 gerangschikte landen. Egypte telt minstens 60.000 politieke gevangen.
Bronnen: AP News, Al Jazeera 1, Al Jazeera 2, Al Jazeera 3, Al Jazeera 4, Al Jazeera Studies, NPO Radio1
Afbeelding: Wikimedia Commons
