NL 
EN 
Aanstaande vrijdag 26 januari zal in het Humanity House in Den Haag een politiek café plaatsvinden naar aanleiding van de politieke situatie in de Democratische Republiek Congo. We zullen het o.a. hebben over de vraag wat de (on)zin van verkiezingen zijn. Wil je hierover meer weten? Meld je dan nu aan via: https://www.humanityhouse.org/agenda/onzin-verkiezingen-congo/.
Welke problemen spelen zich nu eigenlijk af in het land? Het afgelopen jaar heeft de bevolking van de Democratische Republiek Congo haar land langzaam zien wegglijden door politieke onrust, ziekte en natuurrampen. Al maandenlang demonstreren tegenstanders van de huidige Congolese president Joseph Kabila tegen zijn bewind. De president is sinds 2001 aan de macht en weigert af te treden, hoewel zijn termijn al in december 2016 is geëindigd. Op oudejaarsdag werd een protest hardhandig door het regime neergeslagen, waarbij zeven mensen omkwamen en zo’n 120 anderen werden gearresteerd. Internet- en telefoondiensten waren van tevoren afgesloten. Volgens de regering moesten de veiligheidsdiensten wel hardhandig optreden, omdat er criminelen onder de menigte waren. Op 14 januari vonden nieuwe protesten plaats in verschillende steden, waaronder ook de Congolese hoofdstad Kinshasa.
Politieke instabiliteit
Toen zijn tweede termijn afgelopen was, beloofde Kabila voor het einde van 2017 presidentsverkiezingen te houden. Die belofte werd, onder toezicht van de Congolese kerkgemeenschap, vastgelegd in een politieke overeenkomst (het Sint-Sylvesterakkoord), dat werd ondertekend door Kabila en de oppositiepartijen. In november liet de regering echter weten dat de verkiezingen niet konden worden uitgeschreven vanwege administratieve problemen en onrust in verschillende delen van het land. De verkiezingen zijn nu gepland op 23 december 2018, zo’n twee jaar nadat Kabila eigenlijk plaats had moeten maken voor zijn opvolger. Er zijn geruchten dat hij dit jaar zal proberen de grondwet te veranderen, omdat deze voorschrijft dat een president maar tien jaar (twee opeenvolgende termijnen van vijf jaar) aan de macht mag blijven. Eerdere pogingen hiertoe, in 2014 en 2015, mislukten. Op dit moment is tijd winnen de enige strategie die werkt voor Kabila, zo stelt politiek analist Kris Berwouts.
Over de vraag welke rol Kabila in de toekomst moet krijgen is de regering verdeeld. Het grootste Congolese oppositieblok (Rassemblement) heeft Kabila opgeroepen om onmiddellijk af te treden en verkiezingen uit te schrijven. ‘’This guy doesn’t like Congo. This guy has nothing to do with Congo and his time is up,’’ aldus Martin Fayulu, één van de oppositieleiders. Het Front voor het Respecteren van de Constitutie (FRC), een coalitie van politieke en maatschappelijke organisaties, beschuldigt de huidige regering van het naast zich neerleggen van het Sint-Sylvesterakkoord. Ook de Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties, António Guterres, heeft Kabila opgeroepen om vreedzaam op te stappen. Daarnaast spoort hij alle betrokken partijen aan ‘’to remain fully committed to the 31 December 2016 political agreement, which remains the only viable path to the holding of elections, the peaceful transfer of power and the consolidation of stability.’’
Veel tegenstanders van de regering vinden steun bij de katholieke kerk in Congo, die nu meer dan 14 miljoen leden telt. Ze geloven dat de kerk een belangrijke rol kan spelen in het onderdruk zetten van de regering om verkiezingen uit te schrijven. Veel van de protesten tegen Kabila worden dan ook door de kerk zelf georganiseerd, al menen sommige politiek analisten dat de kerk hiermee haar hand overspeelt.
Ziekte en overstromingen
Naast politieke onrust brak er vorig jaar juli ook cholera uit in Congo – de ergste epidemie in 20 jaar volgens de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO). De ziekte heeft al zo’n 1.190 slachtoffers gemaakt. Hoewel cholera relatief goed te bestrijden is, maken de slechte sanitaire voorzieningen en het gebrek aan schoon drinkwater het uitroeien ervan een stuk moeilijker. Het verslechte politieke klimaat maakt de situatie er niet makkelijker op: door de politieke crisis hebben hulpverleners maar beperkt toegang tot sommige regio’s.
‘’In previous weeks, we recorded around 20 cases on average. Right now, we’re getting more than 100 cases each week. In Kinshasa, more than 450 [cases] have been registered,’’ zegt Jean Liyolongo van Artsen Zonder Grenzen (MSF). In totaal zijn er al 55.000 meldingen van cholera gerapporteerd.
Bovenop de cholera uitbraak is het Funa district in Kinshasa, de hoofdstad van Congo, nu ook geteisterd door zware regen, die de grond heeft veranderd in een grote moddermassa, waardoor wegen zijn weggezakt en muren van huizen en gebouwen zijn omgevallen. De regen heeft de toch al slechte infrastructuur in de hoofdstad Kinshasa in een puinhoop veranderd. Bovendien vergroot de zware regen van de afgelopen week weer de kans dat de choleraepidemie zich verder kan uitbreiden in het land. Ten minste 45 doden vielen in Kinshasa als gevolg van de modderstromen. Zo’n 5.000 mensen zijn dakloos geworden volgens de lokale tak van het Rode Kruis.
De regen zal hoogstwaarschijnlijk de komende drie maanden nog aanhouden, in ieder geval zolang het regenseizoen duurt. Afgelopen september vielen er ook zware stortbuien in andere delen van land. Er vielen toen 10 doden, nadat een rivier buiten zijn oevers trad. Ook raakten 92 mensen vermist.
Intussen lijkt de regering niet veel te doen om de situatie beter te maken, iets waar veel Congolezen zich boos over maken. De regering wijst echter andere schuldigen aan en zegt dat de overstromingen te wijten zijn aan illegale nederzettingen, die een goede afvoer van de regen blokkeren.
Een jaar van voorspoed?
De vraag is of dit nieuwe jaar verandering zal brengen voor de Congolese bevolking. Congolezen buiten de grootste steden in het land hebben in de 20 jaar na de dood van dictator Mobutu Seko hun levensomstandigheden maar weinig zien verbeteren, volgens politiek analist Kris Berwouts. De oppositie lijkt verdeeld en niet sterk genoeg te zijn om verandering te bewerkstelligen. ‘’You have a divided regime and you have a population which wants to get rid of Kabila, and between that, you have a number of actors which struggle with their own legitimacy,’’ legt Berwouts uit. Ook hebben veel Congolezen hun huizen achter zich moeten laten door het aanhoudende geweld. Kabila’s weigering om af te treden wakkert bovendien nieuwe geweldsgolven aan, met name in regio’s waar verschillende milities zich schuil houden, zoals de Noordelijke Kivu provincie dat grenst aan Oeganda en Rwanda. Hier werden onlangs vijftien VN soldaten uit Tanzania vermoord door de islamitische rebellengroep AFD.
Is je interesse na het lezen van dit artikel gewekt en wil je meepraten over de toekomst van Congo? Kom dan naar het politieke café ‘Wat is de (on)zin van verkiezingen in Congo?’ georganiseerd door de Foundation Max van der Stoel (FMS) en praat mee met o.a. Nadia Nsayi, Alphonse Muambi, Angelique Mbundu en Badi.
Het evenement zal plaatsvinden op vrijdagavond 26 januari om 20:00 (19:30 inloop) in het Humanity House (Prinsegracht 8) in Den Haag.
Meld je hiervoor aan via: https://www.humanityhouse.org/agenda/onzin-verkiezingen-congo/.
