De Volksrepublieken Donetsk en Loegansk zijn in 2014 ontstaan als niet-erkende pro-Russische afscheiding van Oekraïne. Volgens recente volkstellingen wonen er ongeveer 3,6 miljoen mensen waarvan een groot deel gepensioneerden. In Oekraïne worden beide republieken uitsluitend ‘tijdelijk bezet gebied’ of ‘ORDLO’ genoemd. De afkorting staat voor ‘bepaalde regio’s van de oblasten Donetsk en Loegansk’. Het Oekraïens parlement nam direct na het ontstaan een wet aan over ‘behoud van rechten en vrijheden van burgers en het rechtssysteem in de tijdelijk bezette gebieden’: ‘Alle verantwoordelijkheid voor schendingen van de mensenrechten in de regio’s die onderdeel zijn van Oekraïne, maar door occupatie niet kunnen worden bestuurd, liggen bij de Russische Federatie als agressor.’ En die schendingen zijn helaas een vast bestanddeel in het leven van de autocratisch geregeerde ministaten. Van 2014 tot 2021 werden in totaal zeker 4.300 personen door de autoriteiten of autonome separatistische groepen vastgehouden. Volgens het Oekraïense Ministerie van Buitenlandse Zaken bestaan in de Volksrepublieken naast een dertigtal officiële strafkampen en detentiecentra ook vandaag de dag nog 160 geheime gevangenissen waar naar schatting 3.500 burgers illegaal zijn geïnterneerd.
De Oekraïense regering lijkt echter, ondanks pathetische redevoeringen van president Zelensky over democratie en mensenrechten, nauwelijks geïnteresseerd in een eerlijke oplossing van het conflict middels uitvoering van het Akkoord Minsk-II en de toekenning van een verregaande autonomie voor Donetsk en Loegansk. Met dreigende woorden uit Kiev over oekraïnisatie, het stopzetten van gevangenenuitwisselingen en het ongeldig verklaren van behaalde diploma’s wordt de regio verder in handen van het Kremlin gedreven. Vladimir Poetin is de lachende derde die beide Volksrepublieken niet officieel erkent, maar de inwoners wel met recent verkregen Russische paspoorten naar het naburige Rostov laat opdraven als het erom gaat hen op zijn partij Verenigd Rusland te laten stemmen.
Het slachtoffer van de machtsspelletjes tussen de corrupte machthebbers in Kiev en de zo mogelijk nog corruptere politieke elite in Rusland zijn aan de ene kant de inwoners van de ‘ORDLO’ die werden meegesleept door een separatistische beweging die hen naast het recht Russisch te mogen spreken, vooral staatsterreur, economische isolatie en werkeloosheid heeft opgeleverd. Aan de andere kant werden vele jonge Oekraïners, Wit-Russen, Russen en andere buitenlandse vrijwilligers na hun tijd aan het front gedwongen te overleven in een schaduwbestaan met als hoogste streven een schamel veteranenpensioen bijeen te kunnen bedelen. In zijn nieuwe boek DONBAS schetst Ardy Beld een indringend beeld van een onbekende wereld tussen Oekraïne en Rusland. Met een beschrijving van de ontstaansgeschiedenis, portretten van separatistenleiders, achtergrondnieuws, professionele foto’s, maar vooral ook door gesprekken met inwoners, frontvrijwilligers en voormalige gevangenen geeft de journalist en vertaler de regio een stem die het verdient te worden gehoord in de rest van Europa.