NL 
EN 
In de Republiek Belarus (Wit-Rusland) zijn er al weken protesten tegen president Alexandr Loekasjenko, die al 26 jaar aan de macht is. Democratische vrijheden en waarden komen niet in zijn vocabulaire voor. Tot dusver zijn er meer dan 300 mensen, onder meer één van zijn meest veelbelovende uitdager, Viktor Babariko, gearresteerd tijdens protesten tegen de opsluiting en uitsluiting van oppositiekandidaten. Deze kandidaten zijn uitgesloten tijdens de presidentsverkiezingen op 9 augustus. Mede door Loekasjenko’s coronabeleid en aanpak jegens oppositiekandidaten, activisten, journalisten, bloggers en vloggers brokkelt zijn steun in rap tempo af. Met harde hand probeert de president zijn macht te behouden.
Geen coronabeleid, drink wodka
Dit is niet de eerste keer dat er protesten zijn in Belarus. Bij voorgaande verkiezingen kwam de spanning pas na de verkiezingsuitslag waarbij mensen woedend de straat opgingen om te protesteren tegen verkiezingsfraude. Ook toen werd er met geweld opgetreden door de oproerpolitie en lieten de demonstranten het na enkele dagen voor wat het is. Maar deze protesten en verkiezingen zijn fundamenteel anders.
Naast de barre economische omstandigheden lijkt het coronabeleid van Loekasjenko één van de laatste druppels te zijn geweest. Door de lakse manier waarop de overheid omgaat met de coronacrisis loopt de gezondheid van duizenden burgers gevaar. Aanvankelijk bagatelliseerde de president de ernst van het virus – zo deed hij het coronavirus af als een ‘psychose’ die het best te bestrijden is door wodka te drinken. Op 9 mei liet hij dan ook de overwinningsparade met 3.000 militairen en meer dan 10.000 toeschouwers doorgaan. Als gevolg hiervan verspreidde het virus zich in rap tempo. Volgens de (betwiste) cijfers heeft Belarus nu bijna 67.000 vastgestelde besmettingen, maar slechts 530 doden.
Svetlana Tikhanovskaya laat het Loekasjenko Spaans benauwd krijgen
Op 14 juli heeft de Belarussische Centrale Kiescommissie vijf kandidaten geregistreerd voor de presidentverkiezingen, waaronder uiteraard Loekasjenko. Andere kandidaten die de benodigde 100.000 handtekeningen hadden bemachtig zijn door de kiescommissie compleet uitgesloten van deelname. Svetlana Tikhanovskaya heeft zich alsnog weten te registreren, nadat haar man, de populaire blogger Siarhei Tsikhanouski, van deelname was uitgesloten en inmiddels gearresteerd is. Veranika Tsapkala en Maryya Kalesnikava vertegenwoordigen twee andere vooraanstaande kandidaten: de voormalige ambassadeur in de VS, Valeri Tsepkalo en Viktor Babariko, Bankier en voormalig hoofd van de Russische Belgazaprombank. Beide mannen zijn door de Loekasjenko uit de race genomen en zitten al enkele weken vast op verdenking van oplichting en witwaspraktijken.
Echter lijkt de race voor Loekasjenko nog niet te zijn gelopen. Tikhanovskaya is nu het nieuwe boegbeeld in de strijd tegen de autoritaire president. De twee vrouwen van de opgesloten oppositieleiders hebben besloten hun krachten te bundelen en Tikhanovskaya volledig te steunen. Maar zijn ze gezamenlijk sterk genoeg om de verkiezingen te winnen?
Aanvankelijk was Svetlana Tikhanovskaya, een 37-jarige lerares, taalkundige en moeder van twee kinderen niet van plan om voor het presidentschap te gaan. Maar uit liefde voor haar land en echtgenoot besloot ze de strijd aan te gaan. Op zondagmiddag 19 juli wisten de drie vrouwen rond de 7.500 mensen bijeen te krijgen voor een politieke bijeenkomst in de aanloop naar de presidentsverkiezingen. Hele gezinnen kwamen naar de bijeenkomst, die plaatsvond in een buitenwijk van Minsk. Er was in de staatsmedia geen enkele aandacht voor de oppositiebijeenkomst, desalniettemin stroomde het publiek massaal toe. “We hebben het recht te spreken, we hebben recht op een beter leven”, zei Tikhanovskaya. Waarna de mensen geestdriftig applaudisseerden.
Van het recht om zich uit te spreken heeft ze dan ook veelzijdig gebruik van gemaakt. Eén van haar belangrijkste campagnethema’s is de vrijlating van alle politieke gevangen. Als ze wint, belooft ze nieuwe, eerlijke verkiezingen met alle kandidaten die niet tot de strijd zijn toegelaten. Daarnaast draaien deze verkiezingen ook om ‘de vrouwelijke factor’, want voorheen was het ondenkbaar om een vrouw toe te laten tot het strijdtoneel. Helaas verloopt het haar niet zonder slag of stoot. Afgelopen week was ze genoodzaakt haar kinderen in het buitenland in veiligheid te brengen omdat het regime gedreigd zou hebben die bij haar weg te halen. Desondanks blijft Tikhanovskaya strijdbaar en heeft ze tienduizenden Belarussen geactiveerd.
Einde in zicht?
President Loekasjenko voelt dat zijn dictatoriale bewind in gevaar loopt nu zijn steun onder de bevolking in rap tempo afbrokkelt. Volgens een opiniepeiling van een onafhankelijke media outlet heeft Loekasjenko maar 3% steun. Dit is niet bepaald veel voor een president die de inhoud bepaalt van alle tv-zenders en kranten. Overal in Belarus duikt momenteel de tekst ‘Sasha 3%’ op, soms met het snorretje van de president erbij om hem belachelijk te maken. Daarnaast staat de verhouding met grote broer Rusland ook op scherp. Zo had Belarus en Rusland gedoe over olie. En hadden Poetin en Loekasjenko vergaande plannen om Belarus onderdeel te maken van Rusland. Daar keerde Loekasjenko zich tegen. Momenteel krijg hij ook veel kritiek vanuit de EU omdat hij mensenrechten schend, geen toegang wilt verlenen aan buitenlandse media en onafhankelijke verkiezingswaarnemers waardoor sancties vanuit de EU onvermijdbaar lijken. Niet eerder stond ‘de laatste dictator van Europa’ er zo alleen voor.
Door: Remy van Aanholt
Foto: Axana van der Ra
