NL 
EN 
Bron Marketscreeners
Marokkaanse Gen Z eist verandering: van hashtags tot straatprotesten
Er wordt inmiddels al een enkele weken gedemonstreerd in Marokko. Duizenden Marokkanen gaan de straten op van het noordelijke Tanger tot het zuidelijke Agadir. De vraag die gesteld kan worden, is of de protesten in Marokko deel uitmaken van een wereldwijde golf waarin Gen Z-jongeren hun toekomst proberen terug te eisen, of dat hier juist sprake is van een uniek Marokkaans verhaal van maatschappelijke onrust dat zich losmaakt van die internationale trend.
Acht vrouwen dood op kraamafdeling en Gen Z 212
De golf aan demonstraties in Marokko is lastig concreet vast te pinnen aan één aanleiding. Veel bronnen wijzen desondanks op de woede die is ontstaan onder de Marokkaanse bevolking omtrent de mysterieuze dood van acht vrouwen op de kraamafdeling van een door de staat gefundeerd openbaar ziekenhuis in Agadir. De families van deze vrouwen gaven aan dat hun dierbaren zijn overleden nadat ze een week in het ziekenhuis hadden gelegen wegens een mislukte keizersnede.
Dit leidde tot grote demonstraties buiten het ziekenhuis waarbij burgers eisten voor rechtvaardigheid en hierbij de gebrekkige gezondheidsdiensten van de overheid aan de kaak stelden. Deze acties zorgden voor een golf van demonstraties in de grote steden Rabat, Casablanca, Tanger en acht andere steden waarbij burgers de straat opgingen om hun onvrede te uiten.
De demonstranten focussen zich niet alleen op het zorgsysteem, maar uiten ook hun onvrede over de economie, arbeidsmarkt, publieke voorzieningen en beleid om corruptie in de verschillende lagen van de samenleving te tackelen. Uit cijfers blijkt dat de grootste groep Marokkanen tot Generatie Z (1995 – 2010) behoort, waarvan ruim 25% werkloos is en niet naar school gaat.
De Marokkaanse jongeren die deelnamen aan de protestbeweging Gen Z 212 namen het voortouw in demonstraties door het hele land. Gen Z 212 roept op tot het aftreden van wat zij zien als een ‘corrupte regering’ en wil dat overheidsuitgaven prioriteit krijgen voor onderwijs en zorg. Deze beweging vertoont overeenkomsten met Gen Z-groepen in andere landen, zoals Nepal, Bangladesh, Indonesië en Madagaskar, waar jongeren eveneens protesteerden tegen corruptie en sociaal-economische ongelijkheid. Hoewel de directe aanleiding van de protesten in Marokko uniek is, sluit de beweging aan bij een bredere internationale trend van jongerenactivisme. Net als elders richten de demonstranten zich vooral op sociale en publieke voorzieningen en vormt de Gen Z-generatie de kern van de protesten.
Hashtag, amputatie en (meer) doden
Het gebruik van social media heeft in al deze landen een grote rol gespeeld in het rap mobiliseren en informeren van het brede publiek om de demonstraties nog breder te trekken. Zo was de hashtag #FreeKoulchi in trek in Marokko, wat vertaald naar ‘bevrijd iedereen’. Deze hashtag is vernoemd naar de activistenbeweging Febrarary 20 die al jaren strijdt voor een vrij Marokko zonder politiek gemotiveerde arrestaties. De actiegroep is ontstaan in 2011 als inspiratie op de Arabische Lente demonstraties in buurland Tunesië, maar is sindsdien sterk afgezwakt door angst voor vervolging.
Communicatie platformen hebben online een sleutelrol voor de meeste Gen Z demonstraties. Het mobiliseren en verspreiden van de boodschap gebeurt op communicatie platformen zoals Instagram, TikTok en Twitch, via bijvoorbeeld hashtags en andere online content. Omdat de demonstraties grotendeels online plaatsvinden, zijn kritiekgevers beter beschermd tegen de autoriteiten en kunnen ze de traditionele machtsstructuren van de overheid omzeilen.
Het activisme onder de jongeren bleef niet alleen online, maar verplaatste zich al vrij snel naar de straten in Marokko. Na dagen van vreedzame protesten, sloeg de sfeer om op de vierde dag met plotse arrestaties van meer dan vierhonderd mensen. Deze demonstranten werden met overmatige kracht van geweld, afgevoerd en gearresteerd. Daar bleef het echter niet bij. Verschillende nieuwsbronnen zoals Al-Jazeera en BBC bevestigen met videobeelden dat er al minstens drie doden zijn gevallen na confrontaties met de politie. Veel demonstranten, van jonge studenten tot ouderen, raakten gewond door het met veel geweld inslaan door de politie. Op geverifieerde videobeelden door Amnesty International is te zien dat gepantserde politiewagens inrijden op een menigte demonstranten. Hierbij heeft een jonge student aan de wetenschapsfaculteit inmiddels een been verloren. In sommige steden zorgden de demonstraties voor het vandalisme van overheidsgebouwen, politieauto’s en winkels. Gen Z 212 veroordeelt het geweld van de politie én de vandalismegevallen gepleegd door demonstranten. De groep roept op tot het vreedzaam verlopen van de demonstraties en de regering haar zorgen serieus te nemen en op te stappen.
Marokko is gastheer van de FIFA
De zorgen van de demonstranten botsen met Marokko’s ambities op het internationale wereldtoneel. Hierbij weegt de positionering van Marokko internationaal zwaarder. Zo heeft Marokko de verantwoordelijkheid om vanaf december 2025 gastheer te zijn van de FIFA Afrikacup (AFCON) competitie en op lange termijn in 2030 het WK te hosten op eigen bodem. Deze ambitieuze toezeggingen hebben ertoe geleid dat de Marokkaanse regering forse investeringen heeft gedaan in de faciliteiten en infrastructuur rondom de voetbalstadia. De demonstranten benadrukken dat de kloof tussen de overheidsuitgaven aan prestigieuze sportprojecten en aan basisvoorzieningen zoals onderwijs, zorg en baanzekerheid kilometers wijd is. Wat Marokko’s context complex maakt, is de nationale trots die er is om de sportprestaties en het ambitie om zich internationaal te profileren als host van deze grote evenementen. Deze gevoelens van trots en kritiek op gebrek aan publieke voorzieningen bemoeilijkt de casus, maar maakt deze ook uniek vergeleken met de internationale Gen Z protestgolf.
De president van de CAF, organisator van de Afrika Cup, houdt vol dat het toernooi zal plaatsvinden desondanks de onrustige sfeer: ‘Morocco is plan A, Morocco is plan B and Morocco is plan C’. De uitbundige demonstraties van deze maand zijn sinds de Rifdemonstraties in 2016 niet meer voorgekomen in Marokko. Dit waren demonstraties in de Rifregio, met name in de stad Al-Hoceima, waarbij duizenden demonstranten de straat opgingen om kritiek te uiten op de ziekenhuizen en scholen die er matig aan toe waren. Deze werden destijds met harde hand neergeslagen door de Marokkaanse regering met de bekende politieke gevangene Nasser Zefzafi als gevolg.
Tussen belofte en uitvoering
De Marokkaanse regering heeft in de tussentijd gehoor gegeven aan de nationale demonstraties en belooft in 2026 de overheidsuitgaven omtrent educatie en zorg te verhogen met meer dan ruim 13 miljoen euro, waarbij de focus ook gelegd wordt op het vergroten van de werkgelegenheid in die sectoren met ruim 27.000 banen.
Waar Gen Z elders vaak pleit voor culturele of politieke emancipatie, strijden de jongeren in Marokko voor betere publieke voorzieningen. Marokko vormt daarmee geen geïsoleerde uitzondering, maar een scherp voorbeeld van hoe een mondiale generatie strijdt in lokale realiteiten. Momenteel worden honderden demonstranten vervolgd voor hun deelname aan de demonstraties en is de frequentie van de demonstraties sinds het begin afgenomen.
