NL 
EN 
Nederland investeert al jaren in ontwikkelingslanden door middel van ontwikkelingssamenwerking, maar hierbij is sprake van dweilen met de kraan open. Nederland maakt namelijk regelmatig beleidskeuzes die situaties en problemen in deze landen verergeren of zelfs veroorzaken. Zo stelt het Nederlandse belastingbeleid multinationals in staat om het betalen van belastingen in ontwikkelingslanden te verminderen, of zelfs helemaal te ontwijken. Hierdoor lopen ontwikkelingslanden meer geld mis dan dat ze ontvangen via ontwikkelingssamenwerking en is er dus sprake van incoherent beleid. Ook qua klimaatbeleid maakt Nederland incoherente keuzes: zo subsidieert Nederland nog steeds investeringen in fossiele industrie, terwijl investeringen in groene energie achterblijven.
Afgelopen vrijdag lanceerde minister Schreinemacher (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) haar herziende Actieplan beleidscoherentie voor ontwikkeling. In 2016 werd het eerste actieplan al gelanceerd. Het plan stelt doelen en indicatoren, waarover jaarlijks gerapporteerd wordt. Het is ontzettend goed dat dit actieplan er is, omdat het een belangrijk instrument is voor de Kamer om de stappen die het kabinet zet voor beleidscoherentie voor ontwikkeling te controleren.
Goede toepassing SDG-toets nodig
Dat er stappen gezet moeten worden, is evident. Nederland staat op plek 160, van de 163 landen, op de SDG spillover index. Dit houdt in dat er maar 3 landen zijn die het slechter doen dan Nederland en dat Nederland dus een zeer negatieve impact heeft op de mogelijkheid van andere landen om de SDG’s te halen. Minister Schreinemacher erkent deze slechte positie van Nederland expliciet in het actieplan. Dit is een goede eerste stap, maar nu moet er ook gehandeld worden om hier verandering in te brengen.
Een belangrijk instrument dat Nederland al heeft is de SDG-toets. Dit houdt in dat Nederlands beleid en wetgeving getoetst moet worden op de impact op de SDG’s en op ontwikkelingslanden in het bijzonder. Deze toets is echter vrij onbekend bij ambtenaren die hem moeten toepassen en wordt dan ook onvoldoende toegepast. Schreinemacher kondigt nu aan dat halfjaarlijks met de betrokken ministeries in kaart wordt gebracht welk relevant voorgenomen beleid op de agenda staat en welke kennis en middelen zij nodig hebben om in een vroegtijdig stadium op beleidscoherentie te toetsen. Hopelijk leidt dit er inderdaad toe dat de SDG-toets goed wordt toegepast en dat coherentie vroegtijdig wordt meegenomen.
Het is merkwaardig te noemen dat de minister ervoor gekozen heeft de SDG-toets niet specifiek toe te passen op beleid van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Bij I&W wordt namelijk regelmatig beleid gemaakt dat impact op ontwikkelingslanden heeft. Het belangrijkste voorbeeld is het Nationaal Programma Circulaire Economie (NPCE), dat op korte termijn wordt verwacht. Het is dus van groot belang dat de SDG-toets óók bij I&W beleid goed wordt toegepast.
Juist bij programma’s als het NPCE is het belangrijk dat beleidscoherentie voor ontwikkeling een prominente plek krijgt. De indicatoren in het beleidscoherentie actieplan verwijzen namelijk naar het NPCE. Tegelijkertijd is het nog volstrekt onduidelijk of de maatregelen in het NPCE wel echt bijdragen aan duurzame ontwikkeling elders, of het in ieder geval niet hindert.
Rapporteren op impact
Daarnaast doen we al jaren, vanuit FMS en Building Change, de oproep om het actieplan te verbeteren door meer te rapporteren op impact. Hiervoor is het belangrijk dat Nederland inzichtelijk maakt welke belangen er spelen bij de beleidskeuzes die gemaakt worden, en welke synergiën en uitruilen er zijn. Zo kan iedereen duidelijk inzicht krijgen in waar sprake is van incoherent beleid en waar nog stappen gezet kunnen worden. In het actieplan zegt Schreinemacher toe om dit inzichtelijk te gaan maken. Het is echter nog afwachten hoe dit in de praktijk gebracht gaat worden. De manier hoe het actieplan nu ingestoken is brengt het risico met zich mee dat er alleen sic op de indicatoren gerapporteerd zal worden. Dat zou van het actieplan een holle frase maken. Half mei zal de eerste jaarrapportage beleidscoherentie voor ontwikkeling verschijnen. Dan zal duidelijk worden of de minister hier inderdaad werk van gaat maken.
Er zijn dus zeker hoopvolle signalen in het vernieuwde actieplan beleidscoherentie voor ontwikkeling, maar ook zeker nog een aantal verbeterpunten. Vanuit FMS, samen met Building Change, blijven we ons hierop inzetten.
Vanuit Building Change hebben we ook een eerste inhoudelijke reactie op het actieplan gepubliceerd. Die kan je hier lezen.
