NL 
EN 
De afgelopen maand is er veel gebeurd in de Tunesische politiek. Zo presenteerde voorgedragen premier Habib Jemli na maandenlange discussies begin januari zijn kabinet dat vervolgens op 10 januari door het parlement werd afgewezen. Daarna, op 20 januari, werd Elyes Fakhfakh door President Kais Saied voorgedragen als nieuwe premier aan wie het nu is om binnen één maand een nieuw kabinet te vormen dat wel in staat is om het vertrouwen van het parlement te winnen.
In september en oktober 2019 vonden parlements- en presidentsverkiezingen plaats in Tunesië. Kais Saied trad in oktober aan als president nadat hij in de tweede stemmingsronde van mediamagnaat en politieke outsider Nabil Karoui won. In de parlementaire verkiezingen haalde geen enkele partij of politiek blok voldoende zetels voor een meerderheid wat betekende dat er een complex coalitieproces van start moest gaan. Habib Jemli werd voorgedragen door de gematigd-Islamisitsche Ennahda, de grootste partij in het Tunesische parlement, om dit coalitieproces te leiden. Na maandenlange onderhandelingen waarin hij beloofde een kabinet van onafhankelijke technocraten te vormen, presenteerde hij begin januari een voorstel. Maar met slechts 72 van de 213 stemmen werd het voorstel op 10 januari, niet geheel onverwachts, afgewezen. 10 dagen later werd Elyes Fakhfakh, voormalig minister voor Financiën en presidentskandidaat, door president Saied voorgedragen als nieuwe premier. Met het aandragen van Fakhfakh als nieuwe premier worden de economische hervormingen als prioriteit onderstreept.
Wie is Elyes Fakhfakh?
Premier Fakhfakh is met 48 jaar een jong, maar geen nieuw gezicht in de Tunesische politiek. Fakhfakh werkte bij het energiebedrijf Total in Frankrijk en keerde in de jaren 2000 terug naar Tunesië. Na de revolutie van 2011 trad hij toe tot de Jebali regering als minister van Toerisme en in 2012 nam hij ook de leiding over het ministerie van Financiën. Fakhfakh was lid van het Democratisch Forum voor Arbeid en Vrijheid-Ettakatol, de sociaaldemocratische politieke partij in Tunesië, maar heeft nadat hij werd voorgedragen als premier, officieel ontslag genomen om zich volledig in te zetten voor de regeringsformatie.
Met zijn ontslag als lid van Ettakatol wil Elyes Fakhfakh zich opstellen als onafhankelijke formateur. Voor het samenstellen van een nieuw kabinet wil hij een regering gebaseerd op de waarden van de revolutie van 2011. Fakhfakh wil een kleiner kabinet vormen dat enerzijds uit minder ministers zal bestaan en anderzijds uit ook uit minder partijen, namelijk enkel de partijen die de waarden van de revolutie nastreven. Met dit kleinere kabinet stelt hij het aanpakken van werkloosheid en het verbeteren van openbare diensten als hoogste prioriteit. Dit houdt ook in dat sommige partijen uitgesloten zullen worden in het coalitievormingsproces, iets waar niet alle partijen, waaronder Qalb Tounes, het mee-eens zijn.
Reacties op de aanstelling van Elyes Fakhfakh
President Kais Saied zijn keuze om Elyes Fakhfakh voor te dragen als premier zorgde voor gemengde reacties van de politieke partijen. Qalb Tounes, het op één na grootste blok in het parlement, stelde vraagtekens bij de methode voor de benoeming van Fakhfakh omdat deze volgens hen niet in overeenstemming was met de grondwet en de wil van de meeste van de in het parlement vertegenwoordigde partijen. Daarnaast had Fakhfakh als presidentskandidaat progressieve standpunten ingenomen die in strijd lijken met die van de conservatieve president Saied waardoor het onduidelijk is hoe deze twee mannen samen een land zouden kunnen regeren. Analist Anthony Dwokin van de Europese Raad stelde daarentegen over Fakhfakh: “Hij heeft overheidservaring, hij is een geloofwaardig figuur, hij is onafhankelijk van de grote politieke partijen, maar hij is zo gepositioneerd dat hij politieke steun van hen kan krijgen.”
Ennahda, de grootste partij in het parlement, verwierp vorige week het idee van een regering die andere partijen uitsloot en verduidelijkte dat zij klaar is om nieuwe verkiezingen aan te gaan. Dit kan te maken hebben met de tegenslag die Ennahda te verwerken heeft nadat de door hun aangedragen premier Habib Jemli niet in staat was om het vertrouwen van het parlement te winnen. Veel partijen en leden van het maatschappelijk middenveld beschuldigden Jemli ervan pro-Ennahda-magistraten te benoemen voor belangrijke posities zoals het ministerie van justitie met als doel meer macht te grijpen. De afwijzing van het Jemli’s coalitievoorstel is hiermee een directe tegenslag voor Ennahda. Ondanks dat Ennahda een belangrijke rol heeft gespeeld in regeringen en bij verschillende verkiezingen op de eerste plaats is gekomen, is haar stemaandeel en het aantal zetels aanzienlijk gedaald. Nieuwe verkiezingen, waar toe Ennahda bereid lijkt te zijn, zouden Ennahda ten goede kunnen komen.
Hoe nu verder?
Het is nu aan Elyes Fakhfakh om te doen wat Habib Jemli niet lukte; het vormen van een kabinet waar het parlement vertrouwen in heeft. Het vormen van een coalitie is erg belangrijk omdat Tunesië al jaren te maken heeft met sociale en economische problemen. Deze problemen leiden tot grote onvrede onder de burgers en wantrouwen in de politiek en in politieke partijen. Of het Fakhfakh lukt om de economie te verbeteren zal afhangen van zijn capaciteit om met de machtige vakbonden van het land te onderhandelen, buitenlandse investeringen binnen te brengen en intern verzet tegen hervormingen te overwinnen. Voordat hij hieraan kan beginnen zal hij eerst het vertrouwen van het parlement moeten winnen.
Foto: Flickr (2016)
