NL 
EN 
Libanese vrouw staat in het midden van de ruïnes van het conflict – Flickr
Van de Israëlische grondinvasie op 1 oktober 2024 tot het staakt-het-vuren op 26 november, is Libanon gekeerd van intens conflict naar een periode van (relatieve) opluchting en (hopelijke) terugkeer naar huis. Maar het land – voornamelijk het zuiden en de hoofdstad – blijft desalniettemin achter als diep getekend en verwoest. De impact van deze periode reikt verder dan de zichtbare schade. De sociale instabiliteit, culturele verliezen en mentale onrust zijn sterk voelbaar maar vaak vergeten aspecten in de nasleep van het conflict.
Voor velen voelt de opluchting na het staakt-het-vuren slechts tijdelijk; de gevolgen van het conflict zullen de komende jaren blijven doorwerken. De vraag is dan ook: wat betekenen deze gebeurtenissen voor Libanon op korte en lange termijn? Hoe herstelt een land dat al decennialang onder druk staat van oorlogen, interne verdeeldheid en economische crises? Hierover hebben wij met Jad Fayyad, internationaal secretaris van de Progressive Youth Organization (PYO), uit Libanon gesproken.
Voorafgaand aan het conflict
De situatie in Libanon is niet alleen het gevolg van het conflict tussen september en november. Luchtaanvallen en onrust teisteren het land al veel langer. Sinds 7 oktober 2023 zijn er meer dan 10,000 luchtaanvallen vanuit Israël en Hezbollah gelanceerd, waarvan de Israelische vuurkracht verantwoordelijk is voor meer dan 85 procent van de grensoverschrijdende aanvallen. De situatie in Libanon is de afgelopen decennia allesbehalve vreedzaam en eenvoudig geweest. Vanaf de eerste Israëlische inval in 1978, gevolgd door de grootschalige oorlog tussen Israël en de PLO in Zuid-Libanon in 1982, tot aan de vijandelijkheden in 2006, is het land als buurland van Israël steeds weer het toneel geweest van conflict.
Maar de afgelopen maanden hebben buitenproportioneel veel schade aangericht. Met het staakt-het-vuren eisten Israël en Hezbollah het einde van de Israëlische troepen in Zuid-Libanon en een einde aan de luchtaanvallen vanuit Hezbollah richting Israël.
De onzichtbare gevolgen van het conflict
Het immense aantal burgerslachtoffers in Libanon, dat inmiddels rond de 3900 ligt, en de verwoesting van het zuiden zijn de meest directe en zichtbare gevolgen van het conflict. Daarnaast zijn er naar schatting een half miljoen ontheemden, in een land met 5,8 miljoen inwoners, waarvan een aanzienlijk deel al bestaat uit vluchtelingen uit Palestina en Syrië.
Deze cijfers vertellen slechts maar een deel van het verhaal. Volgens Jad Fayyad, internationaal secretaris van de Progressive Youth Organization (PYO) in Libanon, zijn de gevolgen van het conflict veelomvattend, schrijnend en vooral blijvend. De impact zal zich nog lange tijd blijven laten voelen. Denk aan de permanent verwoeste huizen, auto’s, scholen, ziekenhuizen en infrastructuur waar de bevolking van afhankelijk is. Maar verwoesting, benadrukt Fayyad, beperkt zich niet tot materiële schade. De immateriële verliezen reiken diep in de sociale en culturele wortels van het land en tasten het algemene welzijn van de bevolking aan.
Fayyad benadrukt dat een vaak onderbelicht aspect van oorlog de schade aan cultureel erfgoed is. ‘’Historische plekken en gebouwen die eeuwenlang werden vereerd, zijn nu ineens tot puin herleid.’’ verklaart Fayyad. Een van de oudste steden ter wereld, Tyrus, én de stad met een van de best bewaard gebleven Romeinse tempels, Baalbek, allebei UNESCO werelderfgoederen, lagen in de vuurlinie van Israël. Er wordt gevreesd voor het onherstelbare verlies van deze wereldwijde belangrijke steden. Hij benadrukt dat met het verlies van de eeuwenoude monumenten ook delen van de cultuur onder het puin verloren zijn gegaan. Alhoewel deze verliezen enorm pijnlijk blijven, gelooft Fayyad dat de Libanese identiteit stevig voet aan de grond zal houden.
Het hele land geraakt
Terwijl het zuiden van het land platgebombardeerd werd, had de rest van het land tijd en perspectief om na te denken en zich voor te bereiden op de tijd na het conflict. Hierdoor is er een scherpe blik op de langere termijn gevolgen, lichtte Fayyad uit. Binnenlandse ontheemding is ook na het conflict nog een groot probleem. Massa’s mensen moesten hun dorpen en steden ontvluchten om toevlucht te zoeken in het noorden van het land, in gebieden die niet onder controle staan van Hezbollah. Dit heeft verreikende gevolgen voor de gehele bevolking. Fayyad benadrukt dat alhoewel het noordelijke, bergachtige gebied niet direct wordt geraakt, ook zij lijden onder de zware situatie van hun landgenoten. Hoewel het staakt-het-vuren hard nodig was, blijft het belangrijk te onthouden dat: “De mensen die in het zuiden woonden, zullen zelfs na een staakt-het-vuren geen plek hebben om terug te keren’’. De stress en onzekerheid die komt kijken bij de opvang van deze mensen, raakt het hele land. Bovendien blijft na maanden van, soms onaangekondigde, aanvallen een sfeer van onveiligheid onder de bevolking heersen.
Mentale gevolgen mogen niet over het hoofd worden gezien
Jad Fayyad, als jongeman in Libanon, benadrukt ook de mentale trauma’s die niet alleen de direct betrokkenen treffen, maar juist ook een groot deel van de bevolking, met name de jeugd. Het land heeft te maken gehad met onverwachte aanvallen, zoals explosies van piepers en evacuatie bevelen die enkele uren voor de raketten de steden bereikten. Tegelijkertijd vergroot de economische crisis en politieke instabiliteit de dagelijkse stress voor de Libanese bevolking verder. Dit alles legt een enorme druk op de mentale gezondheid van de inwoners. ‘’Veel mensen zijn naar ons toegekomen en hebben ons verteld dat ze mentaal in een enorm zware periode zitten.’’ Hier moet meer aandacht voor zijn, beaamt Fayyad.
Een stabiele toekomst in zicht
Momenten van hoop en vooruitgang zijn cruciaal om de bevolking te ondersteunen tijdens de uitdagende, maar onontkoombare periode van wederopbouw, in de fysieke, sociale, culturele en mentale aspecten van het land. De recente verkiezing van president Joseph Aoun kan hierin een belangrijke rol spelen. Met zijn doel om het bestand tussen Israël en Hezbollah stand te houden, of zelfs Hezbollah volledig te ontwapenen, en de bezetting van Israël op Libanees grondgebied te beëindigen is er een kans op meer stabiliteit in een periode van grote onzekerheid. Toch is politieke verandering slechts één stukje van de puzzel. De wederopbouw van Libanon vraagt om verbeteringen vanuit alle hoeken van de maatschappij. De internationale gemeenschap heeft hierbij de verantwoordelijkheid om aandacht te blijven houden voor Libanon en zijn uitdagingen. Alleen met wereldwijde betrokkenheid en erkenning van de gevolgen kan een solide basis worden gelegd voor een duurzame toekomst voor Libanon.
