NL 
EN 
De coronacrisis heeft vele al heersende problemen in de wereld verergerd: Armoede en voedselonzekerheid namen in grote getale toe. De tijd is qua armoede op veel plaatsen teruggezet. Er blijven echter helaas ook crises buiten corona om. Een van de grootste crises die zich op dit moment wereldwijd afspeelt, vindt plaats in de Democratische Republiek Congo. Volgens de VN zijn 19,6 miljoen mensen in Congo in acute voedselonzekerheid, wat betekent dat mensen zo weinig toegang hebben tot voedsel dat hun leven in gevaar komt. 3,6 miljoen kinderen zijn zelfs acuut ondervoed en lopen dus een groot risico om te overlijden. Toch horen we hier weinig tot niets over. Hoe kan het dat één van de grootste humanitaire crises zo buiten beeld lijkt te blijven?
Een van de redenen is de enorme complexiteit van het probleem. In de DRC spelen vele lokale en regionale conflicten, die niet allemaal dezelfde bron hebben. Soms gaat het om gevechten vanuit Zuid-Sudan die ook gebieden over de grens bereiken, soms om zelfbeschikking, of om de toegang tot natuurlijke hulpbronnen. Wat deze conflicten echter gemeen hebben, is dat zij kunnen ontstaan door een gebrek aan centraal gezag. Hoe zijn we hier beland, en is er een weg terug?
Politieke achtergrond
De Democratische Republiek Congo is na Algerije het grootste land in Afrika, en bezit ontzettend veel natuurlijke grondstoffen. Het was een Belgische kolonie van 1885 tot 1960, en was tot 1908 zelfs privébezit van de Belgische koning Leopold. Leopold regeerde met zeer harde hand en miljoenen Congolezen vonden de dood. Nog steeds laat deze imperialistische geschiedenis haar sporen na. Zo toont onderzoek bijvoorbeeld aan dat het misdadige gedrag van private ondernemingen ten tijde van de Belgische kolonisatie nog steeds zijn invloed heeft op de huidige samenleving. Op plekken waar koning Leopold private ondernemingen de macht over de bevolking gaf, is de kwaliteit van publieke instituties namelijk lager. Bovendien zijn er vele onderzoeken die aantonen dat het Belgische bewind één van de wreedste koloniale bewinden was, waarbij bij de onafhankelijkheid in 1960 geen enkele aandacht was voor een succesvolle onafhankelijke start. De gevolgen zijn nog steeds terug te zien.
De DRC kent een presidentieel systeem, waarbij de meeste macht bij de president ligt. Van 2001 tot 2019 was deze rol weggelegd voor Joseph Kabila. Hij werd in 2019 opgevolgd door oppositieleider Félix Tshisekedi, die nu nog steeds president is. Deze transitie was de eerste vreedzame machtstransitie sinds de onafhankelijkheid in 1960, maar onderzoek toont aan dat niet Tshisekedi, maar Martin Fayulu, een andere oppositiekandidaat, de verkiezingen zou hebben gewonnen. Democratische verkiezingen zijn in de DRC dus helaas nog ver te zoeken. Ook binnen de partij van Tshisekedi lijkt het te rommelen: Een van zijn grootste bondgenoten, vicevoorzitter in het parlement Jean-Marc Kabund, is deze maand opgestapt nadat zijn huis door agenten van Tshisekedi werd leeggehaald.
Conflicten en straffeloosheid
Dit alles te midden van een van de grootste humanitaire crises ter wereld: Miljoenen Congolezen zijn in direct gevaar om te verhongeren, en het land wordt geteisterd door meerdere conflicten. Vluchtelingenkampen huisvesten soms meer dan zes keer het aantal mensen waar ze eigenlijk voor bedoeld zijn, en zijn soms zelfs zo afgesloten van de buitenwereld dat ze voor humanitair werkers alleen bereikbaar zijn per helikopter. Deze schrijnende situatie verdient meer geld en aandacht, maar bovenal moet er worden gezocht naar een manier om de situatie van straffeloosheid te beëindigen. De centrale regering is duidelijk niet in staat om dit te doen, en dus moet de oplossing van buitenaf komen. Deze oproep komt van de Congolezen zelf, die in november de hashtag #CongoIsStarving trending maakten op Twitter, om Joe Biden zo aan te sporen om een internationaal VN tribunaal op te richten, om de straffeloosheid te beëindigen. Helaas is er vanuit de internationale politiek nog weinig tot geen reactie: Er lijkt weinig ruimte voor andere onderwerpen dan de bestrijding van Covid. Deze situatie is echter minstens zo schrijnend: Miljoenen mensen lopen het risico te overlijden als de situatie niet verbetert. De internationale gemeenschap kan dus niet langer wegkijken, en zou zich verantwoordelijk moeten voelen om in ieder geval te luisteren naar de oproep van de Congolezen zelf.
Foto: AFP
