NL 
EN 
Protest in Melbourne in september 2022 uit solidariteit met de protesten in Iran
De afgelopen twaalf weken gingen Iraniërs massaal de straat op om te demonstreren. De directe aanleiding was de dood van de 22-jarige Masha Amini, die voorafgaand aan haar overlijden werd gearresteerd door de zogenaamde zedenpolitie vanwege het niet dragen van “ingetogen kleding”. De protesten duren voort, ondanks het verharde optreden van de autoriteiten en halfslachtige beloftes van het regime.
“Vrouwen, leven, vrijheid”
De huidige protesten zijn de grootste sinds die van 2019-2020, toen Iraniërs massaal de straat op gingen, initieel uit protest tegen de stijgende olieprijzen. Uiteindelijk groeiden deze protesten uit tot een beweging die opriep tot democratisering en de omverwerping van ayatollah Ali Khamenei. De huidige demonstraties lijken daarentegen in de kern om vrouwenrechten te draaien, hoewel de economische malaise, versterkt door de Amerikaanse sancties, zeker bijdraagt aan de onvrede. Eén van de centrale slogans die de demonstranten scanderen is “vrouwen, leven, vrijheid”.
Aangekondigde versoepelingen
Vorige week kondigde de Iraanse officier van justitie, Mohammad Jafar Montazeri, aan dat de zedenpolitie was opgeheven. De zedenpolitie ziet erop toe dat de kledingvoorschriften worden nageleefd. Wanneer vrouwen de voorschriften schenden worden ze daarop aangesproken, of meegenomen naar “heropvoedingscentra”. De busjes waarmee de zedenpolitie zich voortbeweegt, zijn al een tijdje niet gezien in het openbaar.
Naast de aangekondigde opheffing van de zedenpolitie, zou er worden gewerkt aan versoepeling van de hoofdoekplicht. Het is de vraag of de aankondigingen van het regime iets uitmaken. Iraniërs betwijfelen of de autoriteiten zich werkelijk aan hun beloftes zullen houden. Critici stelden dat de beloftes voornamelijk een afleidingsmanoeuvre waren om de grootschalige stakingen en protesten van vorige week te ondermijnen.
“Relschoppers en wetsovertreders”
Bovendien lijkt de repressie van het Iraanse regime juist te verhevigen. In de afgelopen 12 weken heeft het regime minstens 448 mensen gedood, waaronder 60 kinderen en 29 vrouwen. Ook zijn er zo’n 17.000 mensen gearresteerd. In de afgelopen week vonden er twee publiekelijke executies plaats van mannen die deelnamen aan de protesten. Vorige week werden vijf mannen ter dood veroordeeld omdat zij een lid van een paramilitaire eenheid gelieerd aan de Revolutionaire Garde zouden hebben gedood. Ook een beroemde Iraanse voetballer, Nasr Azadani, zou de doodstraf opgelegd hebben gekregen voor deelname aan de protesten. De ter dood veroordeelde mannen worden door de Iraanse autoriteiten beschuldigd van “terrorisme” en “oorlogsvoering tegen God”. Na de tweede executie bedankten de autoriteiten de politie “het beantwoorden van de algemene vraag om herstel van de orde en veiligheid en het bestraffen van relschoppers en wetsovertreders.”
Jongeren, Koerden en vrouwen
Ondanks de hardhandige repressie en de aangekondigde versoepelingen duren de protesten voort. De geest lijkt uit de fles. Deelnemers aan de protesten komen uit allerlei rangen en standen en etnische groeperingen in de Iraanse samenleving. Drie groepen demonstranten vallen in het bijzonder op.
Ten eerste valt de moed van de jongere generatie op. Zij vormt in zeker zin de ruggengraat van de demonstraties. Universiteiten en scholen zijn de brandpunten van de protesten. Millennials, Gen-Z, maar ook de generatie onder Gen-Z, zijn actief betrokken bij de protesten. Video’s waarin scholieren hun middelvinger opsteken naar een afbeelding van Ayatollah Ali Khamenei gingen de wereld over.
Daarnaast is het uitzonderlijk dat verschillende bevolkingsgroepen samen demonstreren. Waar voorheen bevolkingsgroepen vooral voor afzonderlijk actievoerden, stellen ze nu gezamenlijke doelen. Vooral in de Koerdische steden zijn de protesten groot. De protesten begonnen in Koerdische regio’s naar aanleiding van de dood van de Koerdisch Masha Amini. Het optreden van de Revolutionaire Garde lijkt ook het hardst in Koerdische provincies.
Ten slotte kan niet voorbijgegaan worden aan de cruciale rol die vrouwen spelen in deze protesten. Vrouwen zijn zowel vertegenwoordigd in de doelstellingen van de protesten, als in de demonstrerende menigtes. Vrouwen gaan massaal de straat op om hun rechten en vrijheden te bepleiten.
Breed gedragen beweging
De deelname van specifiek jongeren, Koerden en vrouwen in de protesten is opmerkelijk, maar de protestbeweging wordt breder gedragen dan door enkel deze groepen. Uit de stakingen van vorige week blijkt dat ook veel arbeiders achter de eisen van de protesten staan. Winkeliers en arbeiders in grote industrieën legden hun werk neer. Dat is bijzonder, aangezien veel Iraniërs moeilijk rondkomen – mede door de economische sancties opgelegd door de Verenigde Staten en Europa. Staken vormt een risico voor de kostwinning van veel Iraniërs, zeker omdat de autoriteiten de stakers dreigden met ontslag. Als de stakingen zich uitbreiden naar andere, cruciale sectoren, zoals het transport en de metaal- en olie-industrie, kunnen zij het Iraanse regime mogelijk dwingen tot hervormingen. Ook de Revolutie van 1979 werd voorafgegaan door massale stakingen.
De geest is uit de fles. Uitvaarten van omgekomen demonstranten leiden vaak weer tot nieuwe protesten. De demonstranten lijken zich niet tot zwijgen te laten brengen door hardhandige repressie en halfslachtige beloftes.
Bronnen: The Guardian, Al Jazeera 1, Al Jazeera 2, Al Jazeera 3, Al Jazeera 4, Al Jazeera 5, De Volkskrant 1, De Volkskrant 2, De Volkskrant 3, De Volkskrant 4, The Washington Post
Afbeelding: Wikimedia Commons
