NL 
EN 
Foto: het Iraakse parlement in Bagdad – Flickr
In een nieuw voorstel voor een wetswijziging in Irak schuilt de kans op de legalisatie van kindhuwelijken. Het betreft de ‘’Personal Status Law’’ Nr. 188 uit 1959 die zaken regelt rondom huwelijken, voogdij en algemeen familierecht in Irak. De voorgestelde wetswijziging zal getrouwde koppels vragen om een officiële keuze te maken tussen Sjiitische of Soennitische representatie, wiens religieuze wetten hun persoonlijke status, zoals huwelijken, dan officieel zal beheren. Onder bepaalde Sjiitische rechtspraak zou het huwelijk van 9-jarige meisjes en 15-jarige jongens toegestaan zijn.
Alhoewel het land een algemene opwaartse stijging heeft gemaakt richting een meer volledige democratie en gendergelijkheid, blijken recentelijke voorstellen vanuit de SCF (Shiite Coordination Framework), die het grootste blok vormen in het Iraakse parlement, hier een stok voor te steken. De aanpassing zou lokale religieuze leiders de bevoegdheid geven om op basis van hun jurisprudentie officiële huwelijkscontracten te erkennen, wat kindhuwelijken zou legaliseren en daarmee vrouwenrechten, en dus fundamentele mensenrechten, zou ondermijnen.
Religieuze leiders op de drempel van meer legale macht
Recente ophef vanuit de VN, mensenrechten organisaties en vrouw- en kinderrechten activisten hebben een spotlight gericht op het wetsvoorstel voor de ‘’Personal Status Law’’. ‘’Law No 188’’, zoals de wet ook wordt genoemd, werd in 1959 ingesteld door Abdul-Karim Qasim, die een progressieve en nationalistische overheid leidde en streefde naar onder andere de verbetering van vrouwenrechten in Irak. De wet wordt verondersteld als een van de meest liberale in het Midden-Oosten en heeft voor lange tijd de fundamentele mensenrechten van de Iraakse bevolking en een neutrale rechtsstaat in Irak beschermd evenals een meer democratische aanpak doorgevoerd. Dit wordt vooral teweeggebracht door de seculiere aard van de wet die rechtsstaat en geloof apart houdt. De ‘’Personal Status Law’’ zorgt ervoor dat familierechtzaken volgens een civiele, onafhankelijke rechtspraak worden bepaald, in tegenstelling tot religieuze jurisprudentie die in vele omringende landen nog officieel en in Irakese rurale gebieden, nu nog, onofficieel wordt gebruikt. De door de ‘Shiite Coordination Framework’ voorgestelde wijziging om religieuze leiders het officiële recht te geven over familiezaken zou dit alles kunnen terugdraaien.
Trend van problematische wetswijzigingen?
Alhoewel er nog delen van de Iraakse bevolking zijn die nog steeds conservatief kijkt naar zaken zoals homoseksualiteit en vrouwenrechten, was dit nog niet zichtbaar in de wetten. Helaas is dit veranderd voor de eerstgenoemde groep. Eerder dit jaar werd in Irak een wetsvoorstel geaccepteerd die gevangenisstraffen van 10 tot 15 jaar oplegt voor mensen die LHBTI+ relaties hebben. Hiernaast waren er ook voorafgaande wijzigingen in de ‘’Personal Status Law’’ Nr. 188 voorgesteld omtrent vrouwenrechten en gendergelijkheid die ook een zorgwekkende ontwikkeling vormen, met het verbieden van moslimmannen om met niet-moslims te trouwen, het legaliseren van verkrachting binnen het huwelijk en het vereisen dat vrouwen toestemming van hun echtgenoot moeten krijgen om het huis te verlaten.
De afgelopen en huidige wetswijzigingen zouden een teken kunnen zijn dat Irak zich langzamerhand verder weg plaatst van het Westen en hun normen en zich meer wil richten op nationalistische, religieuze ideologie. Alleen de fundamentele rechten van de mens, de vrouw en het kind zouden hier net ten onder aan mogen gaan.
Ophef over de seculiere rechtsstaat en kinderrechten
Activistische groepen zijn afgelopen week de straat opgegaan om de potentiële wijziging te ondermijnen. De voorgestelde wetswijziging brengt ter tafel de optie voor Islamitische koppels om vanuit religieuze jurisprudentie, volgens sjiitische of soennitische interpretatie, te worden vertegenwoordigd op het gebied van ‘’Personal Status’’. Dit brengt al ophef met zich mee over de scheiding van rechtsstaat en geloof in de wet, maar vooral onderliggende kwesties die niet direct worden benoemd in het wetsvoorstel vormen een groter deel van de zorgen. De nieuwe wijziging zou religieuze leiders het recht geven om onder hun specifieke islamitische jurisprudentie huwelijken legaal te erkennen. En in sommige gevallen zou dit kunnen leiden tot kindhuwelijken. In de Jaafari rechtspraak, een specifieke religieuze jurisprudentie, gelooft men dat meisjes zo jong als 9 jaar oud mogen trouwen. Huwelijken van meisjes onder de 18, gesloten door religieuze leiders, komen al langere tijd in rurale gebieden van Irak voor, maar zijn onder de huidige wet nog illegaal en onofficieel. Volgens UNICEF is achtentwintig procent van de meisjes in Irak voor haar achttiende getrouwd. En uit UN onderzoek is gebleken dat tweeëntwintig procent van niet geregistreerde huwelijken bestaat uit meisjes jonger dan 14 jaar oud.
In al-Sulaymaniyah, net naast het parlementsgebouw, heeft de Coalitie “188” de Personal Status Law hardstanding verdedigd. De organisatie, gefocust op het waarborgen van de cruciale wet naar welke ze zijn vernoemd, heeft protesten in meerdere steden in Irak georganiseerd, bewustmakingscampagnes uitgevoerd, handtekening ingezameld en protestbrieven ingediend bij verschillende autoriteiten. Aanwezig waren vrouwenrechtenactivisten, maatschappelijke organisaties, Iraakse parlementsleden en juristen. Volgens Bahar Munther, een lid van de coalitie, is het wetsvoorstel in strijd met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, ondertekend door Irak. Een dergelijk wetsvoorstel zal civiele wetten en bepalingen vervangen door religieuze doctrine en voorschriften en uiteindelijk de fundamentele mensenrechten en kinderbescherming van de Irakese bevolking in gevaar brengen. Dankzij de recente protesten en algemene controverse onder de bevolking, laat de Iraakse regering het wetsvoorstel door de ‘’Higher Council for Women’s Affairs’’ beoordelen.
Protesteren heeft daadwerkelijk zin!
Ondanks en misschien ook dankzij deze ontwikkelingen zijn er nu meerdere groepen de straat op gegaan om te protesteren tegen de wetswijziging. Eerdere publieke en internationale verontwaardiging en demonstraties hebben ervoor gezorgd dat de doodstraf niet tegenover homoseksuele relaties kwam te staan in Irak en dat andere wetswijzingingen niet, of verminderd zijn doorgevoerd. Bewustwording en bijkomende protesten zijn cruciale stappen richting een gelijkwaardige wereld waar iedereens fundamentele rechten gewaarborgd kunnen worden.
