NL 
EN 
Tien jaar geleden stortte in Bangladesh de kledingfabriek Rana Plaza, waar grote merken als Mango en Primark hun kleding lieten maken, in elkaar met meer dan duizend doden als gevolg. Een grote wereldwijde schokgolf vol verontwaardiging volgde en de vraag over de verantwoordelijkheid van bedrijven werd het middelpunt van discussie. Sindsdien zijn er stappen gezet om de werkomstandigheden van deze werknemers te verbeteren, maar er is nog veel werk te doen, zowel nationaal als internationaal. Wat wordt er momenteel gedaan en hoe erg zijn de werkomstandigheden nou echt verbeterd?
Wat is IMVO?
Een term die in deze discussie veel wordt gebruikt is internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen, beter bekend als IMVO. Zorgen voor goede arbeidsomstandigheden, klimaatneutraal produceren of zorgen voor eerlijke lonen zijn enkele voorbeelden die gelinkt kunnen worden met het begrip. Deze term is vrij breed te interpreteren maar gaat in essentie om het nemen van verantwoordelijkheid voor de maatschappij door bedrijven en ondernemers. Ondanks dat de roep om strengere wet- en regelgeving luider klinkt dan ooit, blijft het bewerkstelligen hiervan een ingewikkeld proces. Een van de voornaamste redenen hiervan zijn de sterke lobbyactiviteiten van bedrijven die zowel op nationaal als Europees niveau actief zijn. Zij willen ervoor zorgen dat IMVO wetgeving zo gunstig mogelijk voor hen uitpakt, want hoe minder regels, hoe beter.
Verantwoordelijk ondernemen in Europa
Op Europees niveau zijn er al enkele stappen gezet. Onder aanvoering van PvdA Europarlementariër Lara Wolters roept het Europese Parlement al langere tijd om strengere IMVO wetgeving. Dit leidde in februari 2022 tot een wetsvoorstel van de Europese Commissie dat bedrijven verplicht om schadelijke effecten op mens en milieu in hun hele aanvoerketen te onderzoeken en te voorkomen. Na onderhandelingen in de juridische commissie van het Europees Parlement is deze week het gezamenlijke standpunt van het Europees Parlement aangenomen. Het Parlement legt de lat hoger dan de Europese Commissie en de EU-lidstaten. De Europarlementariërs willen onder andere dat meer bedrijven onder de wet vallen dan momenteel voorgesteld door de Commissie.
In juni zal dit voorstel bij het gehele Parlement in stemming worden gebracht. Echter blijft het spannend of een meerderheid voor gaat stemmen, want vooral binnen de liberale en christelijke fracties is er veel discussie. Ook komen er nog onderhandelingen met lidstaten en dus hebben bedrijvenlobbies nog genoeg kans om hun invloed uit te oefenen. Organisaties als Oxfam-Novib zijn dan ook bang dat het uiteindelijke wetsvoorstel een stuk minder krachtig gaat zijn. Door de sterke anti-lobby kunnen mogelijk uiteindelijk veel bedrijven buiten de wet vallen, waardoor deze alsnog veel schade kunnen aanrichten. Het is dus van belang dat het stevigere voorstel van het Europees Parlement overeind blijft.
Hoe zit het in Nederland?
Als de Europese wetgeving er uiteindelijk komt is het nog maar de vraag hoe deze zich gaat vertalen naar nationale wetgeving. Vele organisaties zijn bang dat dit een vrij lang proces gaat worden en pleiten dan ook dat Nederland aan de slag gaat met haar eigen nationale wetgeving. Momenteel ligt er een wetsvoorstel van zes partijen (D66, SP, PvdA, GroenLinks, ChristenUnie en Volt ). Deze vraagt om gepaste zorgvuldigheid in waardeketens om schending van mensenrechten en het milieu tegen te gaan bij het bedrijven van buitenlandse handel. Ministers Schreinenmacher en Adriaanse hebben echter aangegeven niks te zien in het uitvoeren van deze initiatiefwet in de huidige vorm. Zij vinden dat regels omtrent IMVO gelijk moeten zijn voor alle Europese landen. Ze stellen dat met dit huidige voorstel de Nederlandse regels strenger zullen zijn. Dit gaat ten koste van het vestigingsklimaat, wat de staatskas veel geld kan kosten.
Grote stap in de goede richting?
Om rampen als die van Rana Plaza te voorkomen is het belangrijk dat bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen, daarover lijkt er een consensus te bestaan. Of dit er ook echt voor gaat zorgen dat ze deze daadwerkelijk gaan pakken is nog maar de vraag, want de stapjes die momenteel worden gezet zijn nog steeds klein. Op 1 juni zal het Europees Parlement stemmen over het IMVO-wetsvoorstel. Laten we hopen dat dit eindelijk een grote stap in de goede richting wordt.
Image: Pixaby
