NL 
EN 
Van 10 tot 12 december zijn er in Egypte presidentsverkiezingen. Zittend president Sisi, zelf aan de macht gekomen door een coup in 2013, heeft zich opnieuw kandidaat gesteld. Economisch gaat het slecht met Egypte en in de samenleving is hier veel onrust over. Toch lijkt de positie van Sisi niet in gevaar en gaat hij volgens kenners zeer waarschijnlijk op voor een nieuwe termijn. Van echte oppositie is geen sprake en partijen en groeperingen die proberen tegenwicht te bieden worden tegengewerkt door de Egyptische autoriteiten.
De FMS sprak hierover met Eduard Cousin, journalist en schrijver van het boek ‘Nu de wereld niet meer kijkt: leven in Egypte na de Arabische lente’. Cousin woont in Caïro en is correspondent voor verschillende (internationale) media outlets. Waar moeten we op letten tijdens deze verkiezingen, hoe vrij zijn ze en welke thema’s spelen een belangrijke rol? Al deze vragen kwamen aan bod tijdens ons interview met Cousin. Dit artikel geeft een overzicht van de belangrijkste take-aways uit het gesprek.
Om te beginnen, hoe democratisch zijn deze presidentsverkiezingen? Tijdens de voorgaande verkiezingen in 2018 kreeg Sisi 97 procent van de stemmen. Is er tijdens deze verkiezingen meer sprake van oppositie?
“Ik denk dat het allereerst van belang is om te benoemen dat het voor Egypte heel belangrijk is dat deze verkiezingen in ieder geval over komen als daadwerkelijk democratische verkiezingen. Ik ben bij verschillende persconferenties geweest waar de nationale verkiezingsautoriteiten uitleg gaven over de procedures rondom de verkiezingen. Hierin werd bijvoorbeeld tot in detail vertelt welke inkt gebruikt wordt om je vinger in te dopen en welke printers de stembiljetten hebben gedrukt. Er is een heel framework van regels, protocollen en procedures gebouwd om de verkiezingen heen, om deze op een die manier legitimiteit te geven.
Toch twijfelt niemand in Egypte eraan of Sisi de verkiezingen gaat winnen. Ja, er zijn wel drie tegenkandidaten, maar zij hebben, ondanks dat ze wel enige vrijheid krijgen om hun standpunten naar voren te brengen, niet het vermogen om daadwerkelijk een kans te maken tegen Sisi. Als je deze verkiezingen wil analyseren is het belangrijk om te kijken wie de media in handen heeft, wie de mogelijkheid heeft om overal in de stad verkiezingsposters op te hangen en aan wiens zijde de veiligheidsdiensten staan. Daarnaast is het ook belangrijk om te kijken naar de steun van rijke businessmensen, welke zorgen voor campagnegeld en geld om mensen te mobiliseren.
Een voorbeeld hiervan is het feit dat Caïro helemaal vol hangt met Sisi-posters en dat er schermen zijn geplaatst op grote pleinen in de stad met zijn beeltenis erop. Deze worden betaald door zakenmensen die hun loyaliteit aan het regime willen laten zien en kunnen alleen geplaatst worden met toestemming van de veiligheidsdiensten of lokale autoriteiten. Om iets te zeggen over de eerlijkheid, is het belangrijk om dit soort structuren in acht te nemen.”
Worden tegenstanders tegengewerkt?
“Je ziet op sommige plekken in Caïro posters van tegenkandidaten hangen, maar dit zijn er veel minder dan het aantal posters van Sisi. In 2018 zag je nog dat sommige tegenkandidaten met veel geweld werden gearresteerd, maar geweld en intimidatie van dat niveau hebben we tijdens deze campagne niet gezien. De autoriteiten doen hun best om dit soort excessen te vermijden of in ieder geval minder zichtbaar te maken.
Er was één tegenkandidaat die Sisi echt wilde uitdagen en die het lukte om daadwerkelijk een soort beweging te creëren, zijn naam is Ahmed Tantawi. Hij kreeg een behoorlijke following op social media, bezocht dorpen, provinciehoofdsteden en volkswijken in Caïro en wist zo een veelbelovende campagne te starten. Ik weet niet of het hem in het huidige politieke klimaat zou lukken om echt te winnen, maar hij leek echt een serieus alternatief te zijn. Hij zei in diverse interviews het echt anders te willen gaan doen en had een verkiezingsprogramma.
Om mee te kunnen doen met de verkiezingen heb je echter 25 duizend steunverklaringen nodig, maar aanhangers van Tantawi die dit wilden doen, werden geïntimideerd en niet de mogelijkheid gegeven om daadwerkelijk te tekenen. Ik ben bij de persconferentie in Caïro geweest waarin hij vertelde of hij genoeg handtekeningen had verzameld. De sfeer was hier heel bijzonder en de roep om brood, sociale rechtvaardigheid en vrijheid [de slogan van de Arabische Lenteprotesten in 2011] kwam duidelijk naar voren. Toen Tantawi vertelde dat hij er niet in geslaagd was de benodigde handtekeningen te verzamelen, barstten meerdere jonge bezoekers in tranen uit. Ze geloofden echt in dit nieuwe geluid, maar zagen het de kop ingedrukt worden. Inmiddels loopt er een zaak tegen Tantawi, hij kan dus niet meedoen in deze verkiezingen.”
Wat zijn volgens jou de belangrijkste thema’s die spelen in de Egyptische samenleving en komen deze ook naar voren bij de verkiezingen?
“De slechte economische situatie in Egypte is een grote zorg voor veel Egyptenaren. Volgens analisten leeft ongeveer 38 procent van de Egyptenaren in armoede. Moody’s en anderen hebben de kredietwaardigheid van Egypte verlaagd. De oorlog in Oekraïne heeft de economische kwetsbaarheden van Egypte blootgelegd. Egypte heeft allerlei staatsobligaties uitgegeven tegen enorm hoge rente. Dit zorgde voor veel korte termijn investeringen van buitenlandse investeerders. De onzekerheid op de financiële markten, veroorzaakt door de oorlog in Oekraïne, heeft ervoor gezorgd dat binnen een paar weken meer dan 20 miljard dollar wegvloeide uit de Egyptische economie. Het heeft laten zien dat het economisch model niet duurzaam was. De Egyptische Pond is hierdoor ook enorm weggezakt. Daarnaast heeft het IMF Egypte opgelegd om de Pond verder te devalueren, waardoor deze nog minder waard is geworden.
Door de enorme inflatie is de armoede op straat ook steeds zichtbaarder geworden. Ik zag bijvoorbeeld tijdens de Ramadan, traditioneel een maand waarin heel veel voedsel wordt uitgedeeld, op een gegeven moment een auto langs de kant van de weg stoppen om pakketjes eten uit te delen. Echt overal vandaan kwamen mensen aangerend om naar die auto te komen om zo’n maaltijd te bemachtigen. Dit zijn taferelen die ik in Egypte eerder niet heb meegemaakt, de situatie is echt nijpend.
Naast de economische situatie, speelt ook de oorlog van Israël in Gaza hier een grote rol. Je merkt dat het interne plaatje een beetje naar de achtergrond is verdwenen en de woede zich nu vooral op Israël en de hypocrisie van het Westen richt. Wat Israël aanricht in Gaza geeft Egyptenaren, en ik denk Arabieren in het algemeen, enorm het gevoel dat in de ogen van het Westen Arabieren tweederangsburgers zijn en dat een Palestijns mensenleven veel minder waard is dan een Israëlisch mensenleven. Ze vinden het onbegrijpelijk dat de meeste Europese landen niet kunnen zeggen dat dat wat Israël doet oorlogsmisdaden zijn en dat ze Israël niet kunnen voordelen en blijven roepen dat dit zelfverdediging is, terwijl ondertussen op de televisie hier dood kind na dood kind voorbij komt. Mensen hebben het idee dat het morele kompas van het Westen compleet zoek is.”
Hoe ziet de toekomst eruit voor Egypte?
“Egypte moet nu allereerst op economisch gebied stappen gaan zetten, zodat de levensstandaard van de bevolking verbetert, zodat ze hun kinderen een betere toekomst kunnen bieden. Daarbij moet je ook naar de internationale context kijken, waarbij je ziet dat grote internationale bedrijven profiteren van het huidige regime. Ze investeren, maar deze investeringen zijn niet duurzaam en leveren vooral de bedrijven zelf winst op. Door deze internationale structuren vloeit een groot deel van de investeringen terug naar het Westen, terwijl Egypte achterblijft met een enorme schuld.”
Eduard Cousin is schrijver van het boek ‘Nu de wereld niet meer kijkt: leven in Egypte na de Arabische lente’. Een tweede boek over Egypte zal eind 2024 uitkomen.
Wil je meer weten over de situatie en de presidentsverkiezingen? Het hele interview met Eduard Cousin is terug te kijken via ons YouTube-kanaal.
