Eerste test voor nieuwe regering in Armenië

Door Marina Ohanjanyan

Afgelopen zondag vonden er lokale verkiezingen plaats in Yerevan, de hoofdstad van Armenië. Dit zou normaal gesproken geen groot nieuws zijn, ware het niet dat dit de eerste verkiezingen waren sinds de vreedzame revolutie in het land eerder dit jaar. Én het feit dat zo’n 40% van alle stemmers in de hoofdstad woont. Deze verkiezing werd dan ook gezien als een eerste echte test voor de postrevolutionaire regering van Premier Nikol Pashinjan. Vooral omdat hij na zijn aantreden in mei, na massale protesten die door hem werden geleid, vroege parlementsverkiezingen als één van zijn prioriteiten stelde. Deze zullen volgens hem vóór mei 2019 plaatsvinden. De verkiezingen van Yerevan waren dus een mijlpaal omdat ze een voorlopig antwoord zouden geven op twee cruciale vragen: is het land inderdaad vrijer en democratischer dan voorheen, en kan de nieuwbakken Premier nog steeds rekenen op de massale steun van zijn volk bij de vroege parlementsverkiezingen?

De verkiezingen

Het ging op 23 september om verkiezingen voor de stadsraad van Yerevan. De lijsttrekker van de winnende partij of blok zou daarbij ook burgemeester worden. In de afgelopen 15-20 jaar is dat altijd de partij van de voormalige regering geweest, de Republican Party (HHK). Ook verliepen de verkiezingen altijd met ongeregeldheden. Ondanks hervormingen en nieuwe controlemechanismen die mede onder druk van de EU werden ingevoerd, bleef het grootste probleem het omkopen/onder druk zetten van kiezers en waarnemers.

Dat lijkt deze keer anders te zijn gelopen. Verkiezingswaarnemers melden veel minder onregelmatigheden dan in voorgaande jaren, en kiezers delen hun positieve ervaringen (zonder druk of omkoping) massaal op sociale media. Artur Sakunts, hoofd van het Helsinki Citizens’ Assembly, een NGO die o.a. werkt aan burgerlijke toezicht op de politiek, zei dat Armenië nu voor het eerst in haar geschiedenis vrije en eerlijke verkiezingen heeft gehouden.

Dit, ondanks het feit dat de verkiezingsstrijd allesbehalve rustig was. My Step, de alliantie van Pashinjan, en hijzelf voerden keihard campagne, met aanvallen op tegenstanders als zijnde ‘contrarevolutionair.’ De kandidate van de partij Prosperous Armenia (BHK) die tweede werd, Naira Zohrabian, beweerde dat haar campagnemensen lastig zijn gevallen door de autoriteiten, en dat er 300 van haar activisten door politie zijn ondervraagd omdat ze kiezers zouden hebben omgekocht. Er is geen bewijs gevonden, maar wel moet gezegd dat volgens velen in Armenië, BHK, geleid door de oligarch Gagik Tsarukian, in het verleden wel degelijk gebruik heeft gemaakt van die praktijk.

Hoe het ook zij, alle partijen accepteren de legitimiteit van de uitslag. De Armenian Revolutionary Federation – Dashnaktsutyun (ARF), die zelf maar 1.6% van de stemmen haalde, heeft zelfs al gesteld dat de verkiezingen eerlijk zijn verlopen.

Een ijzersterk mandaat

Wat betreft de tweede vraag, of Pashinjan nog altijd gesteund wordt, liegen de cijfers er niet om: My Step won met maar liefst 81% van de stemmen. Daarmee is lijsttrekker Hajk Marutjan – een naaste bondgenoot van Pashinjan – de volgende burgemeester van de hoofdstad. Het verschil tussen de nummers 2 en 3 – Prosperous Armenia en het Luys (“Licht”) blok – kon bijna niet groter zijn: zij behaalden respectievelijk 7% en 5%. De laatste kwam daarmee niet eens over de kiesdrempel, maar zal toch plaatsnemen in de stadsraad, aangezien er volgens de wet minstens drie partijen in moeten. De rest van de 12 partijen en blokken die meededen, behaalden elk minder dan 2% van de stemmen.

Een gouden toekomst?

Dit alles betekent dat alle lichten op groen staan voor Pashinjan en zijn partij Civil Contract. Als er niks geks gebeurt tussen nu en mei, dan staat de Premier een grote overwinning te wachten tijdens de vroege parlementsverkiezingen. Maar de gouden toekomst die zo zeker lijkt voor hem, is nog niet bereikt voor Armenië. Zo kan de populariteit van de Premier ook een struikelblok zijn op weg naar een democratie: met zo weinig weerstand is het moeilijk om de verleiding van absolute macht te weerstaan. Ook is het jammer dat Pashinjan, nu hij duidelijk in alle opzichten gewonnen heeft, niet het voorbeeld volgt van zijn verklaarde voorbeeld Nelson Mandela. In plaats van verzoening en vereniging uit te stralen heeft hij, vooral tijdens de Yerevan campagne, de boel behoorlijk verdeeld in wij (de revolutionairen en iedereen die ze steunt) en zij (de “contrarevolutionairen”, saboteurs, of gewoon kritische politici en partijen). Zelfs zijn huidige coalitiepartners – ARF en de Republic Party – hebben hier grote moeite mee, en hebben Pashinjan gewaarschuwd dat ze overwegen zijn plannen voor vroege parlementsverkiezingen niet te steunen in een parlementaire stemming.

Veel zal hun steun op dit moment niet uitmaken, gezien Pashinjan’s populariteit. Maar op de lange termijn is het gezonder om een levendige doch respectvolle politieke cultuur te bevorderen, naast alle hervormingen. Zo’n kans, om een nieuw land op te bouwen met steun van nagenoeg het hele volk, waarbij werkelijk alles op tafel ligt, krijg je over het algemeen maar één keer.

Foto: Flickr