NL 
EN 
Arjen Berkvens, directeur Foundation Max van der Stoel
In deze gruwelijke oorlogstijd wordt het Westen vaak verweten schuldig te zijn aan de Russische aanval op Oekraïne. Het zou Rusland hebben geprovoceerd door steeds verder op te rukken naar haar grenzen. Ik betwijfel of dit zo is. Ik zou veeleer argumenteren dat het tegenovergestelde het geval is. Door (interne) zwakte en gebrek aan internationale “ambitie” heeft het Westen Rusland de gelegenheid gegeven om binnen te vallen.
In de afgelopen jaren heeft het Westen steeds minder internationale ambitie getoond. Brexit vond plaats en de Europese Unie stopte met uitbreiden. Landen die eigenlijk al een toezegging hadden gekregen, verdwenen uit beeld. Servië glijdt steeds verder af richting dictatuur en Bosnië & Herzegovina staat op de rand van een burgeroorlog. NAVO-lidstaat Turkije verdween door eigen toedoen buiten beeld. Voor landen zonder toezegging, zoals Oekraïne, Georgië en Moldavië werd duidelijk dat toetreding tot de EU en de NAVO nooit gingen gebeuren.
Waarom stelt het Westen zich tegenwoordig zo terughoudend op? Dat komt door Irak. De verzonnen aanleiding om dit land in 2003 binnen te vallen, heeft tot een westers trauma geleid. In Syrië mocht vervolgens president Assad ongestraft de rode lijn van president Obama overschrijden. Hij gebruikte gifgas, terroriseerde de bevolking, Aleppo werd door Russische gevechtsvliegtuigen in 2016 platgegooid, en wist met behulp van Rusland zijn macht te herstellen. De strijd tegen IS hield ons nog lang ter plaatse, maar de ambities om Syrië te democratiseren verdwenen als sneeuw voor de zon. Het Westen trok zich vorig jaar na 20 jaar op beschamende wijze terug uit Afghanistan. Rusland kon in 2008 Georgië en in 2014 vrijwel ongestraft Oekraïne binnenvallen.
Het Westen viel de laatste jaren ten prooi aan interne verdeeldheid over vluchtelingen, klimaatverandering en meest recent de covid-19 pandemie. Binnen de EU overheerste gebrek aan ambitie en interne verdeeldheid. De VS zijn door Trump meer verdeeld dan ooit en zijn mogelijke terugkeer als president werpt een lange slagschaduw over de toekomst. Op het moment dat de VS en de EU lamgeslagen in een hoek lagen, greep Poetin zijn kans. Zijn doel: het herstel van de macht van Rusland op het territorium van de oude Sovjet-Unie. Hij stelde voorafgaand aan de invasie onmogelijke eisen in de veronderstelling dat het Westen zich ook nu zou beperken tot woorden en slappe sancties en deed met de inval in Oekraïne iets dat niemand in het westen serieus voor mogelijk had gehouden.
Het heroïsche verzet van Oekraïne heeft alles veranderd. Wegkijken is geen optie meer. Langzaam herstellen de Europese eenheid en het Atlantische verband met de VS en het VK zich. Ik hoop ook dat politieke ambitie en moed terugkeren. Dat zijn we verplicht aan de slachtoffers die nu vallen.
Afbeelding: Unsplash
