NL 
EN 
Foto: solidariteitsdemonstratie van Nederlanders met Oekraïne op de Dam, februari 2022
Op 7 juli vroeg de Tweede Kamer de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) om een spoedadvies te schrijven over de gevolgen van de Russische invasie in Oekraïne. Vandaag, 20 oktober, kwam de AIV met een aantal urgente aanbevelingen. De kern van het advies? De regering moet de Nederlandse betrokkenheid bij de strijd van Oekraïne “stelliger en uitgebreider communiceren”, zegt AIV-voorzitter Bert Koenders.
De Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV), een belangrijk adviesorgaan van het kabinet, heeft gekeken naar de gevolgen van de oorlog van Rusland tegen Oekraïne voor het buitenlandbeleid. Ze komt met een set van 6 ‘urgente’ aanbevelingen. Stipt op nummer 1 staat de aanbeveling aan de Nederlandse regering om de urgentie van de oorlog te benadrukken, en te investeren in maatschappelijk draagvlak.
Oorlog treft ook Nederland
Volgens de AIV treft de oorlog in Oekraïne ook Nederland. “Onze waarden, onze belangen en de internationale rechtsorde staan op het spel” schrijft de raad. De Nederlandse regering heeft zich dan ook “terecht” politiek en moreel gecommitteerd aan dit conflict door Oekraïne te steunen met militaire, economische en humanitair middelen.
De AIV stelt vast dat niet alleen Nederland maar het gehele Westen zich “in direct conflict met Rusland bevindt” door de “talloze ondermijnende activiteiten” waarmee Rusland probeert om EU-lidstaten tegen elkaar uit te spelen en nationale samenlevingen te ondermijnen.
“De regering zou er goed aan doen de nationale betrokkenheid stelliger en uitgebreider te communiceren.”
Daarom moet de Nederlandse regering er nu voor gaan zorgen dat Nederlanders zich realiseren wat er precies op het spel staat, zegt voorzitter van de Adviesraad Bert Koenders: “De regering zou er goed aan doen de nationale betrokkenheid stelliger en uitgebreider te communiceren.
“Oorlogsmoeheid”
De consequenties van de oorlog worden door Nederlanders gevoeld. Denk aan de financieel-economische sanctiepakketten jegens Rusland, de vele Oekraïense vluchtelingen, stijgende energieprijzen en hoge inflatie. Hoewel het aangekondigde prijsplafond – een idee van GroenLinks en de PvdA – de financiële last voor huishoudens en MKB-bedrijven verlicht, zullen de rekeningen hoog blijven.
De AIV vreest dat dit kan leiden tot een zogenaamde oorlogsmoeheid (“war fatigue”). De raad wijst op het risico dat Nederlanders de oorlog steeds minder ervaren als ‘ook onze oorlog.’ Het gevolg is een vermindering van draagvlak onder de Nederlandse bevolking voor sancties tegen Rusland of steun aan Oekraïne en Oekraïense vluchtelingen.
“Er zal de komende jaren veel gevraagd worden van ons incasseringsvermogen en onze daadkracht.”
Des te belangrijker om te investeren in draagvlak, zegt de raad, omdat de oorlog naar alle waarschijnlijkheid nog lang zal duren en een lange nasleep zal hebben. “Er zal de komende jaren veel gevraagd worden van ons incasseringsvermogen en onze daadkracht,” zegt Koenders. “Cohesie en solidariteit tussen en binnen landen en voortgezette steun zijn de beste waarborg om Nederland en Europa te verdedigen tegen de Russische expansie.”
Sterker Europa
Een verdere aanbeveling is om de rol van de EU te versterken als het gaat om steun aan Oekraïne. Op defensiegebied moet meer worden samengewerkt in de EU en er moet een Eurocommissaris voor Veiligheid komen, net als een Europese Veiligheidsraad.
Daarnaast moeten ook landen aan de rand van de Europese Unie veel meer betrokken worden, vooral kandidaat-lidstaten. De AIV verwelkomt daarom ook het recente initiatief tot een Europese Politieke Gemeenschap (EPG). Naast de nationale leiders van de 27 EU-lidstaten nemen leiders van 17 Europese staten buiten de Unie ook hieraan deel.
Perspectief voor de Balkan
De AIV wijst ten slotte op de noodzaak voor de EU om een besluit te nemen over de positie van de westelijke Balkanlanden, zoals Bosnië-Herzegovina.
Samen met Noord-Macedonië en Moldavië, behoort Bosnië en Herzegovina tot de landen die volledig afhankelijk zijn van Russisch gas, schreef de FMS eerder deze week. Zonder Europese samenwerking zijn alternatieven voor deze landen op korte termijn moeilijk haalbaar. Ook de AIV vraagt Nederland daarom om het initiatief te nemen om zowel Oekraïne als de Balkanlanden zo snel mogelijk te betrekken bij de energie-unie en de integratie van energienetwerken in Europa.
Het advies van de AIV telt nog vele andere aanbevelingen. Zo moeten regeringen scenario’s voor de-escalatie ontwerpen, de militaire en humanitaire steun aan Oekraïne bestendigen, en werken aan plannen voor wederopbouw. Ook moet er meer hulp komen voor bijvoorbeeld Afrikaanse landen om de economische gevolgen van de oorlog zoals stijgende voedselprijzen te beperken. De volledige 14 pagina’s tellende brief van de AIV is hier te vinden.
