NL 
EN 
Waar je ook kijkt, klimaatverandering is een onderwerp dat overal voorbij komt. Sommige landen worden echter harder getroffen door de gevolgen hiervan dan anderen. Eén van de plekken waar dit heel duidelijk zichtbaar is, is de kleine eilandstaat Vanuatu. Om westerse landen hier op aan te spreken is een coalitie van 18 landen onder leiding van Vanuatu naar het Internationaal Gerechtshof (ICJ) gestapt. Wat houdt dit in en wat zijn de mogelijke gevolgen?
De gevolgen van klimaatverandering
Vanuatu is een klein eilandstaatje met ongeveer 300.000 inwoners gelegen in de Stille Oceaan. Voor kleine eiland staten die in ontwikkeling zijn (Small Island Development States, SIDS) blijft klimaatverandering het grootste probleem als het gaat om duurzame ontwikkeling. Zonder een sterke klimaataanpak is duurzame ontwikkeling vrij ingewikkeld. Voorbeelden hiervan zijn de toenemende extreme weersomstandigheden en de stijgende zeespiegel die zorgen voor mislukte oogsten en problemen met de visserij. Beide kunnen leiden tot extreme voedseltekorten en hongersnoden op de eilanden met alle gevolgen van dien.
Ondanks de grote nadelen die de SIDS ondervinden als gevolg van klimaatverandering dragen zij vrijwel niets bij aan de opwarmende aarde. Het zijn voornamelijk de ontwikkelde landen die het grootste deel hiervan veroorzaken en hebben veroorzaakt. Volgens Vanuatu schenden deze landen hiermee een tal van verdragen die zijn getekend en afspraken die zijn gemaakt. Fundamentele mensenrechten die hierdoor worden aangetast zijn bijvoorbeeld het recht op voedsel en het recht op huisvesting. Zonder er vrijwel iets aan te kunnen doen worden deze afgenomen van inwoners van SIDS en andere ontwikkelingslanden. Ook andere afspraken zoals die gemaakt in het Klimaatakkoord van Parijs (2015) worden volgens Vanuatu hierdoor niet nageleefd.
De gevolgen van een advies
Om deze schendingen tastbaarder te maken heeft Vanuatu met een coalitie van landen een aanvraag gedaan tot een advies van het ICJ. Deze vraagt naar de verplichtingen van staten omtrent klimaatverandering en de gevolgen voor staten van het bijdragen aan klimaatverandering. Een advies is anders dan een uitspraak, aangezien een advies niet bindend is. Toch kan het een krachtig middel zijn om staten op de vingers te tikken.
Als het ICJ een positief advies geeft richting Vanuatu is dit een duidelijk signaal dat er wereldwijd wordt erkend dat klimaatverandering een groot probleem is. Dit advies kan dan dienen als een sterke vorm van autoriteit tijdens uitspraken die worden gedaan door andere gerechtshoven. Een ander voordeel van een positief advies is het verbeteren van de integratie van wereldwijd recht in het Klimaatakkoord van Parijs. Momenteel zijn veel gemaakte afspraken hierin nog te vrijblijvend en is landen verantwoordelijk houden voor het niet naleven van het akkoord lastig. Een positief advies zou dus een impuls geven aan landen voor een ambitieuzer klimaatbeleid dan momenteel wordt gevoerd en duidelijke richtlijnen geven voor klimaatgeschillen tussen staten.
Uiteraard zijn er ook risico’s bij dit voorstel. Zo zou het kunnen dat dit voorstel op weinig internationale steun kan rekenen of in het ergste geval geeft het ICJ een negatief advies. Echter sterkt de hoeveelheid ondersteuning van klimaatwetenschappers en de grote aanwezigheid van bewijs de eilandstaat dat dit niet zal gaan gebeuren.
Wat gaat er nu gebeuren?
Op 20 februari heeft de coalitie van 18 landen de definitieve resolutie gepresenteerd. Landen met grote klimaatambities kunnen deze resolutie nu co-sponsoren, wat simpelweg betekent dat ze hem ondersteunen. Als veel landen dit doen geeft dit een duidelijk en sterk signaal af dat landen verenigd zijn als het gaat om een sterke aanpak van klimaatverandering en de naleving van de bestaande akkoorden.
Inmiddels hebben al meer dan 100 landen, waaronder Nederland, hun steun aan de adviesaanvraag uitgesproken. Dit geeft veel hoop op een positief advies, maar het wordt nog even afwachten tot de uitspraak definitief wordt gedaan en wat de gevolgen daarvan zullen zijn.
Image: Pixaby
