Trump’s “doorbraak” tussen Servië en Kosovo

Afgelopen vrijdag kondigde de Amerikaanse president Trump aan dat hij een doorbraak had bereikt tussen Kosovo en Servië, met een akkoord die de banden tussen de twee landen aanhaalt. Sinds de onafhankelijkheidsverklaring van Kosovo in 2008 hebben de buurlanden een gespannen relatie. Servië weigert te erkennen dat Kosovo een onafhankelijk land is, en ziet het nog steeds als een provincie van Servië. Al jaren wordt er – weinig succesvol – gepoogd de landen dichter tot elkaar te brengen. Of dit akkoord ook echt een doorbraak is, zal nog moeten blijken, aangezien de inhoud weinig concreet is.

Wat houdt deze “doorbraak” in?

Na twee dagen onderhandelen tekenden Kosovo en Servië allebei een akkoord waarin ze aankondigden hun economische betrekkingen te normaliseren. In het akkoord staan een aantal economische afspraken, zoals het hervatten van trein- en vliegverkeer en het erkennen van elkaars diploma’s. Daarnaast hebben de landen beloofd het komende jaar niet te pleiten voor het wel of niet erkennen van Kosovo bij andere landen, en heeft Kosovo beloofd het komende jaar zich te weerhouden van het aanmelden voor lidmaatschap van internationale organisaties. Veel van deze economische afspraken waren al eerder toegezegd tijdens besprekingen met de EU.

Trump als bemiddelaar

Met dit akkoord haalt Trump opnieuw zijn status als “bemiddelaar” aan. Dit deed hij al eerder tijdens een akkoord tussen Israël en de Verenigde Arabische Emiraten. In het akkoord van Servië en Kosovo staan ook veel afspraken die met andere landen te maken hebben. Veel van deze afspraken zijn in het belang van de VS. Zo heeft Servië beloofd om op den duur zijn ambassade in Israël te verplaatsen naar Jerusalem, en heeft Kosovo beloofd Israël te erkennen en de banden met Israël te normaliseren. Daarnaast hebben beide landen beloofd geen 5G-apparatuur te gebruiken van de Chinese Huawei. Ook hebben ze beloofd allebei Hezbollah als terroristische organisatie te bestempelen.

Allebei een ander akkoord?

Kosovo en Servië tekenden beiden hun eigen akkoord, dat qua inhoud licht verschilde van de ander. Zo werd er niet in het Servische akkoord genoemd dat Kosovo door Israël als land erkend zou worden, terwijl dit bij Kosovo wel zo was. De Servische President Aleksander Vucic zei zelfs tegen de Servische pers dat hij een akkoord had gesloten met de VS, en niet met Kosovo. Hierdoor is het vaag wat de precieze status van dit akkoord is, buiten het feit dat de twee landen nog steeds in dialoog zijn. Naast de verschillende akkoorden van Servië en Kosovo, tekende president Trump brieven die de samenwerking tussen de twee landen bevestigde. Anders dan wat Vucic beweerde, zei Trump juist zelf geen akkoord te hebben getekend.

De omstreden aanloop naar Trump’s akkoord

De aanloop naar deze besprekingen was niet geheel onomstreden. In juni 2020 was aangekondigd dat er tweedelige besprekingen zouden volgen. Het eerste deel, geleid door de VS, zou gaan over economische aspecten, en het tweede deel zou door de EU geleid worden en gaan over politieke aspecten. Dit werd echter afgelast nadat de Kosovaarse President Thaçi beschuldigd was van oorlogsmisdaden. Op 16 juli begonnen de besprekingen toch weer, onder leiding van de EU. Hierin spraken ze over vermiste en ontheemde mensen uit de oorlog tussen de twee landen en enkele economische aspecten. Volgens de VS hebben de EU en de VS goed contact over de besprekingen, maar de EU is niet overtuigd van de inmenging van de VS. Zo is de EU bijvoorbeeld tegen de verhuizing van de ambassades naar Jeruzalem, iets wat Servië nu wel volgens Trump beloofd heeft. De EU heeft verklaard dat ze verwachten dat landen die graag lid willen worden, wel de lijn volgen van het EU-beleid met betrekking tot Israël.

Vorige week werd al gemeld dat er in een eerdere versie van het akkoord iets stond over de erkenning van Kosovo, iets wat voor Servië niet bespreekbaar is. In eigen land heeft Vucic zich ontpopt tot een autoritaire leider met zijn partij, wat na de verkiezingen afgelopen juni leidde tot veel protesten. Ook de Kosovaarse President geniet niet van veel steun in eigen land, aangezien zijn kabinet een hele krappe meerderheid heeft. Er is veel verdeeldheid over hoe de besprekingen met Servië voortgezet moeten worden, zo ziet oppositiepartij de Alliantie voor de toekomst van Kosovo (AAK) liever de VS als gespreksleider dan de EU, terwijl er nu meer gesprekken op de planning staan in Brussel.

Het vervolg…

7 September hebben de twee landen elkaar weer gesproken in Brussel, waar ze onder andere de gemeenschap van Servische gemeentes in Kosovo (CSM) en een aantal financiële onderwerpen besproken hebben. Er zijn nog veel lastige onderwerpen die nog besproken moeten worden waar de twee landen het over oneens zijn, maar het lijkt erop dat de twee landen serieus in gesprek zijn. De volgende onderhandelingen, over de CSM, staan gepland op 17 september in Brussel. Op 28 september staat de volgende vergadering met de leiders van de twee landen op de agenda.  

Foto: Flickr