NL 
EN 
“It is the little things that citizens do. That is what will make the difference.” Dat betoogde Dr. Wangari Muta Maathai in een van haar speeches gericht aan het gehele Afrikaanse continent. De Keniaanse milieu- en politiek activiste en Nobelprijswinnaar wist als geen ander activisme en burgerinitiatieven krachtig te stimuleren om positieve verandering te creëren. Daar waar de politiek nog vaak traditioneel en gesloten is, weten gewone mensen door te dringen tot de macht en verandering te forceren. Dit doet zich voor op vele gebieden, zoals vrouwenrechten, kinderrechten, milieu, corruptiebestrijding en economische rechten. Met technologische ontwikkelingen en social media als krachtig wapen laten steeds meer mensen, voornamelijk jongeren en vrouwen, hun stem horen. Dit jaar zal de Afrikadag dan ook in het teken staan van activisme en burgerinitiatieven.
De kracht van lokaal activisme
Overal op de wereld bundelen mensen hun krachten om hun leefomstandigheden te verbeteren. Ook in Afrika is dit natuurlijk aan de orde van de dag. Traditionele acties en initiatieven lijken niet altijd te werken. Veel ngo’s zijn er op gericht om overal een ‘klein beetje’ te helpen, waardoor veel mensen buiten de boot vallen. Volgens Moses Isooba van Africans Rising, “verliezen ngo’s zo hun legitimiteit en zouden Afrikanen ’hun begrafenis’ zonder bloemen en speeches bijwonen”. Daarnaast heerst in veel Afrikaanse landen een machtsmonopolie waarvan het volk de dupe is. Daarom bundelen steeds meer Afrikanen hun krachten om veranderingen voor zichzelf te creëren. Daar is Africans Rising een prominent voorbeeld van.
In 2016 besloten 272 mensen uit 44 verschillende Afrikaanse landen bijeen te komen in Arusha, Tanzania om de pan-Afrikaanse beweging Africans Rising op te richten. Volgens hen is het hoog tijd dat Afrikanen het heft in eigen handen nemen om hun continent te ontwikkelen. Ze richten zich hierbij op gerechtigheid, vrede en waardigheid en willen binnen vijf jaar zelfstandig hun projecten kunnen financieren. Zo niet, dan zullen ze zich weer opheffen.
Andere kijk op ontwikkelingssamenwerking
Doordat in basisbehoeftes minder vanzelfsprekend wordt voorzien door de overheid, zijn Afrikanen vaak gedreven om veel meer zelf te doen. De verschillende acties en initiatieven worden dan ook vanuit een compleet ander perspectief opgezet. Hierdoor is er veel pure wilskracht en sociaal ondernemerschap, en zetten veel actieve vrouwen- en jongerengroepen zich in om hun land en directe leefomstandigheden te verbeteren.
Volgens Inge van Steekelenburg, organisatieadviseur van Movisie, “kan het Westen veel leren van burgerinitiatieven uit ontwikkelingslanden. Een wijkaanpak in Kaapstad kan net zo goed werken in een Haagse wijk. Met lokale aanpassingen natuurlijk.” Deze ‘omgekeerde ontwikkelingssamenwerking’ verandert ook het huidige model: lokale burgerinitiatieven hebben in de loop der jaren een grotere impact gekregen in Afrika.
Voorbeelden van burgerinitiatieven
Voorbeelden van burgerinitiatieven zijn er genoeg. Zo laat Njangi in Kameroen zien dat solidariteit hand in hand gaat met activisme en burgerinitiatieven. Dit is een systeem voor burgers die geen toegang hebben tot bankdiensten. Grote of kleine groepen mensen sparen elke week een klein bedrag voor een ander. Iedere groep beschikt over zijn eigen structuur en systeem, maar het principe blijft gelijk. Het is allemaal gebaseerd op solidariteit en vertrouwen voor elkaar. Door dit initiatief kunnen mensen makkelijker hun gezin verzorgen, iets voor hun zelf beginnen of hun land onderhouden. Daarnaast draagt het bij aan nieuwe ideeën voor burgerinitiatieven.
Andere voorbeelden zijn bijvoorbeeld de Stedenband Haarlem-Mutare, die laat zien hoe een lokaal burgerinitiatief kan uitgroeien tot internationale samenwerking tussen twee steden. Maar ook ngo’s dragen bij aan burgerinitiatieven. ActionAid ondersteunt bijvoorbeeld boerinnen in Malawi, zodat zij beter voor zichzelf en hun omgeving kunnen zorgen. Hierdoor zijn deze boerinnen nu in staat om zich lokaal in te zetten voor een betere samenleving.
Maar de vraagt blijft wat voor rol internationale samenwerking zal spelen als het gaat om nieuw activisme en maatschappelijke initiatieven in de Afrikaanse samenleving? Hoe gaan deze lokale activisten hiermee om? En hoe willen zij dat wij hen hierbij ondersteunen? Daarom zal de Afrikadag op 14 april in het teken staan van nieuw activisme en maatschappelijke initiatieven. Vanaf 12 maart komt het programma online en dan kan je ook je kaartje voor deze dag kopen!
