NL 
EN 
In Montenegro zijn kiezers afgelopen zondag naar de stembus gegaan. Het was een spannende verkiezingsdag, want de oppositie coalitie ‘Voor de Toekomst van Montenegro’ stond nek-aan-nek met de Democratische Partij voor Socialisten (DPS), die al 30 jaar aan de macht is. Voor de stemgerechtigden was het de keuze tussen deze pro-Europese machthebbende partij en de pro-Servische en Russische oppositie coalitie. 75.9% van de geregistreerde stemmers bracht zijn stem uit, de hoogste opkomst die Montenegro ooit gehad heeft sinds de invoering van het huidige kiessysteem. Na de eerste exitpolls was er verwarring ontstaan, omdat de DPS en de oppositie coalitie zeiden: dat ze genoeg zetels hadden gekregen in het parlement om de volgende regering te vormen. Uiteindelijk bleek de oppositie coalitie samen met andere oppositie partijen genoeg zetels te hebben om een nieuwe meerderheid te vormen.
Kritiek op president Djukanovic
President Djukanovic leidt Montenegro al 30 jaar. Hoewel Montenegro na de val van Joegoslavië een eenheid vormde met Servië, heeft het land in een referendum in 2006 zich hiervan afgesplitst. Djukanovic heeft zijn blik dan ook gericht op het westen. In 2017 is Montenegro lid geworden van de NAVO en is sinds 2008 kandidaat om lid te worden van de EU.
Ondanks deze ontwikkelingen blijft het land verdeeld, aangezien een derde van de bevolking Servisch is. Intussen heeft Djukanovic zich wel ontpopt tot autocratisch leider. Corruptie behoort bij Djukanovic tot de orde van de dag, en mede daardoor waren er in 2019 nog protesten tegen Djukanovic. Hoewel de oppositie die protesten steunde, nam die geen leidende rol in het organiseren hiervan.
Omstreden wet tegen de Servische Orthodoxe Kerk
Boven op de kritiek om diverse corruptie schandalen heeft Djukanovic’s regering in december 2019 een controversiële wet over religie ingevoerd. Volgens deze wet moeten alle religieuze groepen zich registreren en bewijzen dat hun eigendommen al voor 1918, toen Montenegro zich bij Joegoslavië voegde, bezaten. Volgens de Servisch-Orthodoxe kerk, de grootste religieuze organisatie van het land, is dit een directe aanval op het bezit van de kerk. Djukanovic heeft deze wet waarschijnlijk geïntroduceerd vanwege de schulden die het land heeft, maar ondervind veel tegenstand.
De tweedeling tussen de regering en de kerk heeft het land diep verdeeld. De kerk heeft de oppositie actief gesteund in hun campagne tegen de regering, wat zorgde voor meer steun aan de pro-Russische en Servische coalitie.
Verkiezingen met twee belangrijke spelers
Aan de verkiezingen deden de pro-Europese Democratische Partij voor Socialisten (DPS) mee als zittende partij, met als grootste uitdager de pro-Russische coalitie Voor de Toekomst van Montenegro. De grootste oppositie partij, het Democratisch Front, maakt ook deel uit van de coalitie en was onder andere tegen het NAVO-lidmaatschap van Montenegro. Daarnaast zitten de Socialist People’s Party, de People’s Movement en enkele activistische organisaties bij de coalitie die ook nauwe banden onderhoudt met de Servisch-Orthodoxe kerk. De leider van de oppositie coalitie, Krivokapic, vind dat zijn coalitie zowel het multi-etnische karakter en de orthodoxe traditie van Montenegro eert.
Ook de coalities Vrede is onze Natie en Zwart op Wit deed mee aan de verkiezingen. Daarnaast deden er een aantal kleinere partijen mee, waaronder de Sociaal Democraten, de Bosnische partij en twee Albaanse partijen. Deze steunden in het verleden vaak de DPS.
De DPS en de oppositie coalitie lagen niet ver van elkaar af: DPS kreeg 35% van de stemmen, tegenover 32% voor de oppositie coalitie. De coalitie kreeg echter de steun van de andere partijen waardoor ze samen 41 van de 81 zetels kunnen krijgen. Nu moeten de partijen met elkaar om de tafel om een regering te vormen. Ook al lijken ze goed bij elkaar te passen gezien hun sterke samenwerking tijdens de campagne, is het onduidelijk of ze met dezelfde oplossingen komen voor de problemen die in Montenegro heersen. Sommige partijen zijn pro-EU en pro-NAVO, terwijl andere juist anti-NAVO en pro-Rusland zijn.
Ondanks dat de winst voor de oppositie al lijkt te zijn opgemaakt, geeft Djukanovic nog niet op: aangezien zijn partij 30 zetels heeft, zouden ze nog een meerderheid kunnen vormen met de Sociaal Democraten, de Bosnische Partij en de twee Albaanse partijen. Djukanovic zou ook met zijn constitutionele macht de oppositie kunnen dwarsbomen.
Stijgende spanning
Sinds de verkiezingen zijn etnische spanningen gestegen in het land. In verscheidene dorpen zijn Bosniërs bedreigt en in Pljevja zijn de ruiten van de Islamitische gemeenschap ingeslagen. Djukanovic beschuldigt de pro-Servische oppositie ervan de spanningen te hebben aangejaagd, omdat ze nationalistische ideeën verspreiden. De oppositie zegt juist dat deze spanningen de DPS in de hand te werken, die graag kritiek hebben op de oppositie coalitie.
Door de onduidelijke verkiezingsuitslag is het duidelijk dat het land erg verdeeld is. Daarnaast zou de samenwerking van de oppositie voor een nipte 41 zetels meerderheid zorgen, wat erg krap is. Na de verkiezingen waren veel mensen op de been met Servische vlaggen, die de Montenegrijnen kunnen afschrikken. Het Servische Nationalisme kan de coalitie Voor de Toekomst van Montenegro wellicht ook steun kosten, en daarmee zouden ze hun krappe meerderheid toch nog kunnen verliezen. Door een dag na de uitslag al bekend te maken dat ze willen regeren met experts, lijkt de gehele oppositie coalitie zich te realiseren dat ze snel een regering moeten vormen, voordat de spanningen verder oplopen.
Door: Annelou Snippe
Foto: Flickr
