NL 
EN 
“History was made today at #COP27” staat er trots op het twitteraccount van de klimaattop die de afgelopen 3 weken in Sharm-El-Sheikh werd gehouden. Op de slotdag van de COP27 spraken landen met elkaar af een fonds op te stellen voor loss and damage (schade en verlies veroorzaakt door klimaatverandering), iets waar al 30 jaar lang door ontwikkelingslanden voor gepleit wordt. Sprake van een doorbraak is er dus zeker, maar op andere vlakken kan de klimaattop gerust een teleurstelling genoemd worden.
Loss and Damage
Dát er een doorbraak op het gebied van loss and damage heeft plaatsgevonden zal een enorme opluchting zijn voor landen als Pakistan en Nigeria, die op dit moment zwaar gebukt gaan onder de gevolgen van klimaatverandering. Maar, behalve dat we nu weten dat het er gaat komen, is eigenlijk alles nog onduidelijk rondom het compensatiefonds: er zijn geen afspraken gemaakt over hoeveel geld er naar het fonds zal gaan, wie dit gaat financieren, wie het geld zal ontvangen, en wanneer het fonds in werking zal treden. Gehoopt wordt dat hier tijdens de COP28, volgend jaar november in Dubai, afspraken over gemaakt worden, maar daarmee is er dus wéér een jaar zonder compensatie voor ontwikkelingslanden.
‘Een verloren klimaatjaar’
Volgens Bas Eickhout – Europarlementariër voor GroenLinks – is er op de COP27, behalve op het gebied van loss and damage, geen vooruitgang geboekt ten opzichte van vorig jaar. Hij concludeert zelfs dat er sprake is van een ‘verloren klimaatjaar’. En deze conclusie lijkt niet onterecht aangezien er op de belangrijkste punten in het aanpakken van klimaatverandering geen consensus is bereikt:
» Er zijn geen concrete plannen gemaakt voor het beperken van de opwarming van de aarde tot 1,5 graad. Op dit moment worden de voor dit doel noodzakelijke emissiereducties per land bij lange na niet gehaald. Sommige landen – o.a. Saoedi-Arabië en China – stelden zelfs voor dit doel helemaal te schrappen. “Het maakt van de 1,5 graad een loze frase” stelt de Volkskrant in een analyse.
» Ook op het gebied van fossil fuels is er geen vooruitgang geboekt. Het verbannen van fossiele brandstoffen is misschien wel de belangrijkste stap in het tegengaan van klimaatverandering, maar wederom wordt er in de slotverklaring met geen woord gerept over een verbod.
» Zoals in ons pre-COP27 artikel beschreven, wordt de $100 miljard die rijke landen beloofden vanaf 2020 jaarlijks in een fonds voor klimaatfinanciering te stoppen, bij lange na niet gehaald. Helaas lijkt hier na de klimaattop geen verandering in te komen, er is namelijk geen stappenplan vastgelegd om het restant van het beloofde bedrag voor de periode 2020-2022 en de toekomstige financiering wel rond te krijgen.
Dweilen met de kraan open
Vooraf werd gehoopt dat deze klimaattop een ‘Afrikaanse COP’ zou worden. Die hoop is volgens velen niet waargemaakt. “We cannot call this the Africa COP, because it has failed to speak to our current reality or the need for urgent action”, aldus de Nigeriaanse klimaatactiviste Adenike Oladosu.
Zolang er geen radicale actie wordt ondernomen, zal het bedrag dat nodig is voor klimaatfinanciering alleen maar oplopen. Ook al is de verwachting dat de $100 miljard in 2024 wel gehaald wordt, tegen die tijd is het al niet meer genoeg. Shehbaz Sharif – minister-president van Pakistan – omschreef de toekomstige dreiging beeldend op klimaattop: “What happened in Pakistan will not stay in Pakistan” waarschuwde hij. Zolang er niet alles aan wordt gedaan om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 is een loss and damage fund dweilen met de kraan open, en is er dus spraken van incoherent beleid. In Oladosu’s woorden:
“If we don’t phase out fossil fuels then we will keep seeing greater loss and damage. We keep solving the multiplier effect of climate change which is loss and damage but the root cause we aren’t solving yet. It makes climate justice impossible.”
De luxe om te wachten met actie tot de COP28 is er niet. Nederland en de EU moeten zich vanaf nu actief gaan inzetten op het internationale toneel voor een totale ban op fossiele brandstoffen en voor goede en voldoende klimaatfinanciering voor ontwikkelingslanden. Alleen drastische maatregelen kunnen nog leiden tot klimaatrechtvaardigheid.
Photo: UNFCCC/Kiara Worth
