Het lot van dissident Mikhail Krieger

Mikhail Krieger tijdens een verhoor (Bron: Antonina Favorskaya / Sota / Moscow Times)

Een Russisch-Oekraïense anti-oorlogsactivist vertelt in zijn correspondentie over zijn leven achter tralies. Voor twee berichten op sociale media werd hij veroordeeld tot zeven jaar strafkamp.

Miсhail Krieger werd in 1960 geboren in Dnjepropetrovsk – het huidige Dnipro – in de Oekraïense Sovjetrepubliek. Hij werkte onder meer als spoorwegarbeider aan de Bajkal-Amoerlijn waar hij zijn toekomstige echtgenote Vera ontmoet. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie richt het paar in Moskou een eigen bedrijf voor graafwerkzaamheden op. De afgelopen jaren stapte Michail Krieger als zelfstandige over op de levering van levensmiddelen aan de horeca. Na het uitbreken van de Russische invasie van Oekraïne haalde Krieger zich de woede van het Kremlin op de hals door te protesteren tegen de oorlog. Om hem te veroordelen werden oude berichten op zijn sociale media doorgespit.

Arrestatie

Op 3 november 2022 wordt Michail Krieger in het centrum van Moskou – in de buurt van een restaurant waar hij levensmiddelen aan het afleveren was – door vermomde politiemannen staande gehouden en mishandeld. Hij wordt naar zijn woning gebracht die wordt doorzocht. Daarna deporteren de agenten hem naar een gevangenis. Op 17 mei 2023 wordt de Russische Oekraïner veroordeeld tot zeven jaar kampstraf wegens het ‘rechtvaardigen van terrorisme en het oproepen tot moord van de president van Rusland’.

Het eerste gedeelte van de veroordeling refereert aan Kriegers goedkeuring voor een zelfmoordaanslag door een anarchist op een kantoor van de geheime dienst FSB in Archangelsk. Het tweede deel van zijn veroordeling is gebaseerd op een bericht op sociale media dat Krieger in 2019 had geschreven: ‘Vrienden, degenen die me waarschuwen voor overmatige loslippigheid wil ik hartelijk danken voor hun bezorgdheid. Maar ik heb sowieso al veel te veel gezegd. En ik verberg voor niemand mijn felle haat tegen het regime, de geheime diensten en Poetin. Geloof me, indien ik nog zal leven tegen de tijd dat die vuile KGB-klootzak wordt opgehangen zal ik er alles aan doen om deel te mogen nemen aan die heerlijke gebeurtenis.’

Laatste woord

Tijdens zijn laatste woord in de rechtszaal zegt Michail Krieger: ‘Ik heb openlijk gedroomd over het ophangen van de heer Poetin. En in dit verband heb ik een vraag. Waarom zou ik hem een goede gezondheid en een lang leven toewensen, als nu al minstens negen jaar door zijn schuld onze medeburgers en mijn glorieuze mede-Oekraïners – die ooit het pad van de vrijheid en een normaal menselijk leven kozen – moeten sneuvelen? Vanaf het allereerste begin, sinds de lente van 2014, was – en ben ik nog steeds – overtuigd dat de annexatie van de Krim en die zogenaamde volksrepublieken van Donetsk en Loegansk niets anders zijn dan de verborgen agressie van Poetin die de Oekraïners de overwinning op de Majdan in 2014 niet heeft kunnen vergeven.’

Michail Krieger is inmiddels geïnterneerd in strafkamp nummer 5 in het district Orjol op 140 kilometer van de Oekraïense grens. Hij hoeft er als 64-jarige niet meer te werken. Om de tijd te doden bezoekt hij het naaiatelier in het opleidingscentrum van het kamp. ‘Ik kan al een beetje overweg met de naaimachine. Maar werken ben ik niet van plan. De rest van de tijd lees of schaak ik. Er zijn hier een paar goede schakers. De uitrusting is in orde. Ons schaakspel komt uit de fabriek en is niet zelfgemaakt zoals dat in de gevangenis. Soms – als ik mijn luiheid kan overwinnen – doe ik een beetje aan sport,’ aldus de mensenrechtenactivist in een van zijn brieven.

Metamorfose

Kriegers echtgenote Vera studeerde af als bibliothecaris aan de universiteit. Ze speelde vanaf het einde van de jaren tachtig een actieve rol in democratische organisaties in haar geboortestad Moskou. Onder haar invloed ondergaat Michail Krieger – die als ongeschoold arbeider aanvankelijk overtuigd communist was – een radicale metamorfose. In 1991 staat het paar samen met andere Moskovieten voor het Witte Huis om het te verdedigen tegen de staatsgreep door KGB, leger en communistische hardliners.

Zijn vrouw overlijdt in 2002 op 50-jarige leeftijd aan kanker. In de jaren na haar dood ondersteunt Krieger vluchtelingen en vangt daklozen op. Hij neemt actief deel aan acties van de democratische oppositie. Hier leert hij wijlen oppositieleider Boris Nemtsov en corruptiebestrijder Aleksej Navalny persoonlijk kennen. Hij schrijft: ‘Nemtsov ken ik heel goed, met hem heb ik nauw samengewerkt. Wat betreft Navalny, vaak was ik het oneens met wat hij deed. Nu is dat al niet meer belangrijk. Navalny koos een heldhaftige weg en stierf een heldendood. Hoe hij zijn strijd vocht toen hij nog leefde, heeft geen enkel belang meer.’

Wisseling

In het kamp trouwde de ondernemer verleden jaar met zijn vriendin Aisha Astamirova zodat zij het recht heeft hem te bezoeken. ‘Ik mag eenmaal in de drie maanden bezoek ontvangen van naaste familieleden. Een daarvan heb ik al gehad. Er loopt nog een klacht in cassatie, maar ik verwacht er niets van. Mijn opvattingen heb ik tijdens mijn hechtenis niet gewijzigd. Ik vind nog steeds dat ik ten onrechte ben veroordeeld. Ik hoop dat ik nog mag meemaken dat dit onrecht officieel wordt toegegeven en dat degenen die zich rechters noemden met mij van plaats zullen wisselen.’