NL 
EN 
In Belarus is afgelopen zondag een controversiële aanpassing van de grondwet aangenomen in een referendum. Ondanks de recente invasie van Oekraïne door Rusland ging het referendum door. De aanpassingen geven president Lukashenko verregaande mogelijkheden om tot 2035 aan de macht te blijven. Ook een andere clausule, dat Belarus schrapt als neutrale, niet-nucleaire macht is controversieel. Het vergroot de angst dat Belarus verder geïntegreerd zal worden in Rusland.
65,2% van de stemmers waren voor, zo maakte het Belarussische verkiezingscomité bekend. De opkomst betrof 78,6%. Het politieke landschap in Belarus is volledig gecontroleerd door Lukashenko en zijn partij, en de resultaten zijn daarom niet betrouwbaar. De EU, VS en VK hebben hierom al aangegeven om de resultaten van het referendum niet te erkennen.
Verschillende protesten
Momenteel is de Belarussische oppositie grotendeels in ballingschap of gevangen genomen. Het risico om te protesteren is groot, en hierom riep de oppositie op om de stemmen te manipuleren door alle opties op het biljet aan te kruisen. Echter, honderden protestanten waren toch zichtbaar bij de stembureaus in Minsk en andere steden, ‘nee tegen oorlog’ scanderend. Volgens mensenrechtenactivisten zijn er tenminste 290 mensen gearresteerd.
Integratie met Rusland
Het referendum is een nieuw hoofdstuk in de Belarussische integratie met Rusland. Sinds de hevige protesten in 2020 tegen Lukashenko heeft Rusland veel steun verleend aan de stabilisatie van de autocratische macht in het buurland. Tegenwoordig geeft Belarus de indruk een vazalstaat van Rusland te zijn geworden. Tienduizenden Russische troepen zijn gestationeerd in het zuiden van het land en vanuit hier wordt de aanval op het nabij gelegen Kiev gelanceerd. Lukashenko heeft zelfs aangegeven dat hij steun wil verlenen door de eigen troepen ook in te zetten in Oekraïne. Dit zou een nieuwe escalatie zijn voor de rol van Belarus in het conflict – en zal waarschijnlijk leiden tot grootschalige sancties tegen het land.
Al langere tijd wenst het Kremlin dat de Belarussische grondwet wordt aangepast. Nu dit is gebeurd, kunnen er kernwapens in het buurland worden gestald. Daarnaast heeft Lukashenko niets meer te vrezen van zijn parlement, en is zijn machtsbasis verstevigd voor de komende jaren. Bij een stembureau zei Lukashenko dat ‘’als jullie (het westen) nucleaire wapens naar Polen of Litouwen brengen, naar onze grenzen, dan zal ik de nucleaire wapens die ik weggaf terugbrengen zonder enige voorwaarden.’’
Belarus als een nieuwe locatie voor conflict?
Vanuit de NAVO groeit de angst dat een ver geïntegreerd Belarus in Rusland de Baltische staten bedreigt. Na de Russische invasie van Oekraïne, zei de NAVO dat het ‘’de postuur in het oosten’’ heeft aangepast. De militaire paraatheid in de Baltische staten is al verhoogd nadat de NAVO artikel 4 had heeft ingezet. Dit artikel kan door lidstaten worden ingezet om de militaire paraatheid te verhogen in het geval van een bedreiging. De angst is dat Rusland Kaliningrad wil verbinden met Belarus in de zogeheten ‘Suwalki Gap’. Deze dunne corridor verbindt de Belarus met het geïsoleerde Russische gebied aan de Baltische Zee.
Echter, het is belangrijk om niet te vervallen in oorlogsretoriek rondom een mogelijke invasie van Rusland in NAVO-landen. De invasie in Oekraïne was onverwacht en gezien als irrationeel, maar een Russische invasie van de Baltische Staten is nog een flinke stap verder, en lijkt momenteel niet voorhanden.
Zoals altijd in tijden van conflict, lijden de burgers het meest. Zo ook in Belarus, waar de inwoners onderworpen zijn aan een repressief regime, en beïnvloed worden door de propagandamachine van Lukashenko. Het is belangrijk voor het Westen dat de Belarussische oppositie gehoord en versterkt blijft – zowel in Europa als in Belarus zelf.
Bronnen: Foreign Policy Al Jazeera Radio Free Europe Reuters
Foto: Flickr
